Në vitin 2022, rritja e përgjithshme e çmimeve (inflacioni) ishte 6.7% duke shënuar nivelin më të lartë të 24 viteve të fundit, që nga 1998 ku treguesi shënoi 21.6% prej çrregullimeve që krijuan në ekonomi ngjarjet e vitit 1997.
Ky nivel i ri i inflacionit vjen pas një stabiliteti të gjatë ku që nga 2012-a, inflacioni vjetor ka qenë gjithnjë më i ulët se 2%. Gjatë kësaj periudhe, kushtet e financimit si për individët, edhe për qeverinë, ishin favorizuese.
Rritja e inflacionit përtej mesatares historike të periudhës së tranzicionit nuk është një fenomen shqiptar, por global që u nxit fillimisht nga pandemia Covid-19 dhe më pas lufta në Ukrainë. Të dy këto ngjarje dëmtuan zinxhirët e furnizimit për disa produkte jetike si energjia, nafta dhe ushqimet.
Banka Botërore ka analizuar se në vendet me varfëri të lartë, ku bën pjesë edhe Shqipëria, rritja e çmimeve është edhe më e dëmshme, për faktin se gjysmën e konsumit mujor, popullsia e përdor për ushqime.
INSTAT raportoi se familjet shqiptare në vitin 2021 çuan 41% të shpenzimeve mujore për ushqime. Në vitin 2022, inflacioni i grupi të ushqimeve u rrit me 12% gati dyfishi i rritjes së përgjithshme të çmimeve.
Banka Botërore pak kohë më parë vlerësoi se inflacioni në Shqipëri, më së shumti shpreh ndryshimin e çmimeve për shtresën e mesme teksa theksoi se, familjet e varfra në Shqipëri përballen me një inflacion më të lartë se sa raportimet e INSTAT.
20 përqindëshi i poshtëm i popullsisë që ka të ardhurat më të ulëta, ka një peshë më të lartë të shpenzimeve mujore për ushqime që arrin më shumë se 60%.
Inflacioni është tregues kryesor i ekonomisë në bazë të të cilit qeveria dhe bizneset indeksojnë të gjitha shpenzimet. P.sh. Qeveria me masën e inflacionit duhet të indeksoje pagat e administratës shtetërore, pensionet, pagesat e ndihmës ekonomike, të papunësisë, etj.
Nisur nga situata e re që ka krijuar inflacioni i lartë Banka Botërore ka indeksuar kufijtë varfërisë duke marrë në konsideratë zhvillimet në inflacion.
Kufiri i varfërisë në vendet me të ardhura të mesatare, ku bën pjesë edhe Shqipëria, u rrit në 6.85 USD në ditë nga 5.5 USD në ditë (e matur sipas barazisë së fuqisë blerëse) që ishte vitin e kaluar, me një indeksim me 21%.
Me përllogaritjen e re çdo shqiptar që shpenzon më pak se 6.85 USD në ditë quhet i varfër më 2022. Qoftë edhe statistikisht varfëria si fenomen mund të rritet në Shqipëri nga indeksimi i kufirit të varfërisë.
Banka përllogariti se, më shumë se 23% e popullsisë së vendit jeton në varfëri në vitin 2022, por fenomeni pritet të zgjerohet më tej me rreth 8.4% nga kriza e çmimeve të larta.
Edhe në perspektivën afatmesme, Shqipëria do të mbetet si vendi me varfërinë më të lartë në rajon, por edhe më gjerë në Europë./Monitor
