TIRANË- 2023-shi sapo ka trokitur dhe individët kanë filluar të bëjnë llogaritë e prioriteteve, teksa çmimet dhe kostot e jetesës janë rritur ndjeshëm. Bizneset, nga ana tjetër, po e ndiejnë gjithnjë e më shumë mungesën e fuqisë punëtore, për shkak të emigracionit të lartë dhe “refuzimit” të të rinjve për të punuar në profesione që paguhen pak.
Por, ky vit mund të ketë lajme të mira për shumë punonjës në vend, në gati të gjithë sektorët. “Viti 2023 do të sjellë rritje pagash për të gjithë, por disa kategori do të kenë rritje më të lartë”, parashikon Erald Pashaj, Administrator i EPPC Albania & Kosovo, kompanisë së specializuar në fushën e trajnimit dhe zhvillimit të stafit; kërkimit dhe seleksionimit; konsulencës dhe sondazhit të pagave dhe stafit me qira.
Sipas tij, rritjet më të larta do të jenë për pagat e ulëta, por edhe për disa kategori p.sh. teknologji informacioni apo teknik.
Rritja do të jetë më e lartë për pagat e ulëta, p.sh., punëtorë në prodhim deri në 20% dhe kategoritë Teknik (mekanik, elektrik, ndërtim, kondicionim, etj.), ustallarë, inxhinier, sepse këto kategori kanë jo vetëm kërkesë të brendshme, por tërhiqen edhe nga jashtë, për të punuar në vende si Kroacia, Sllovenia, Hungaria, por edhe Italia, Zvicra dhe Gjermania, të cilat kanë kërkesë të lartë.
“Ndërsa rritja +20% për punonjës të pakualifikuar vjen për shkak të mungesës së tyre në treg, por edhe me mosinteresimin nga një pjesë e popullsisë për të mos punuar me paga të ulëta.
Në të dy këto kategori ndikon edhe largimi nga vendi, i cili çdo vit ul mesatarisht me -40,000 punonjës aktivë të cilët largohen nga Shqipëria. Mënyra e parë për të frenuar largimin e punonjësve është ndërhyrja në rritjen e pagës, dhe madje rritje e ndjeshme”, rekomandon Pashaj.
Sipas tij, pika kulmore e ofrimit të pagave edhe më të larta do të jetë qershori 2023, kur sektori i turizmit dhe ndërtimit do të japë maksimumin e pagave për të tërhequr dhe për të mbajtur forcën e punës; turizmi përpara sezonit turistik 2023 dhe ndërtimtaria për të gjitha veprat në ndërtim dhe ato që kanë marrë leje dhe do të ndërtohen.
Sipas tabelës së përllogaritur nga EPPC, për punonjësit e fasonit psh, paga minimale neto pritet të shkojë në gati 49 mijë lekë/muaj në 2023, nga 45 mijë lekë në 2022. Paga e një asistenti do të arrijnë 43 mijë lekë, nga 40 mijë lekë.
Për punonjësit e financës, paga minimale neto nga 70 mijë pritet të arrijë në gati 76 mijë lekë/muaj.
Për programuesit, vlerësimi mujor nga 100 mijë lekë mund të shkojë në 108 mijë lekë.
* Pagat më të larta janë paga reference informuese, sepse paga e gjithsecilit varet edhe nga shumë faktorë të tjerë ndikues. Në mënyrë që të përcaktohet paga e saktë për një pozicion duhet përputhur me përshkrimin e punës të secilit, hollësitë për secilin pozicion, et.j, por sa më lart është një informacion referues marrë nga kompani vendase të mesme deri në kompani të huaja të mëdha, pra ka një spektër të gjerë dhe për kompetenca të ndryshme që kërkohen dhe vlerësohen nga secila kompani përkundrejt secilit punëmarrës.
Pritet rritje e pagave dhe politikave shpërblyese dhe për drejtuesit
Politikat e shpërblimit pritet që të vijojnë të jenë nxitëse dhe për drejtuesit e menaxherët.
“Edhe pagat e larta që nga Drejtori i Përgjithshëm, (CEO), apo drejtuesit e departamenteve (CEO-1) do të kenë rritje gjatë 2023. Rritja e tyre nuk do të jetë në të njëjtën përqindje si pagat e ulëta, por në vlerë absolute edhe këto pozita do të shënojnë rritje të ndjeshme.
Konkurrenca për talente për profile të tilla do të vazhdojë të jetë e lartë gjatë 2023 dhe pagat do të rriten”, parashikon Pashaj.
Profilet e drejtuesve në dallim nga profilet me paga të ulëta, nuk motivohen vetëm me rritje page, por edhe me një paketë të plotë përfitimesh si p.sh.: bonus vjetor, automjet përfaqësues dhe të sigurt, paketa siguruese për ata dhe familjarët, plan pensioni, trajnime cilësore, etj., si dhe kushte pune që synojnë mirëqenien mendore dhe fizike të drejtuesit. “Të gjitha këto një drejtues me një karrierë të gjatë duhet t’i ketë në mënyrë që të jetë edhe më i përkushtuar dhe produktiv për të ardhmen”.
Sipas tabelave të EPPC-së, për drejtuesit e financës (CFO), paga minimale neto nga 285 mijë lekë/muaj mund të shkojë në 308 mijë lekë.
Për drejtuesit e teknologjisë së informacionit, të ardhurat mujore mund të arrijnë mesatarisht në 270 mijë lekë, nga 250 mijë lekë në muaj në vitin 2022.
Drejtuesit e burimeve njerëzore mund të paguhen minimalisht me 162 mijë lekë, nga 150 mijë lekë aktualisht.
Pagat, minimumi të indeksohen me inflacionin
“Çmimi i punës ndryshon çdo vit, në fakt siç ndryshojnë edhe çmimet e produkteve në treg. Ka periudha gjatë të cilave luhatshmëria në ekonomi është e ulët dhe për pasojë, edhe çmimet e produkteve dhe pagat janë më të qëndrueshme, ose me ndryshime të vogla.
Gjithashtu ka momente kur ekonomia është shumë dinamike, inflacioni është i lartë, ose rritja ekonomike e shpejtë, apo ka kërkesë të lartë për punonjës të një sektori, që është në lulëzim, apo të disa sektorëve njëkohësisht, por ka edhe tkurrje të ofertës së punës, sepse një pjesë aktive e forcës së punës largohet jashtë vendit apo nuk preferon të punojë më në profile të caktuara, etj.
Kur të gjithë këta faktorë takohen në një periudhë të caktuar, një, dy apo tre vjet bashkë, por edhe në një vit të vetëm, atëherë edhe ndryshimet janë shumë të larta dhe të paparashikueshme, gjë që ne e përjetuam në vitin 2021 – 2022 dhe që do të vazhdojë deri në mes të vitit 2023”, thotë Pashaj.
“Si çdo produkt tjetër, edhe çmimi i punës është rezultat i kërkesës dhe ofertës për punë. Faktori kryesor që ndikon çmimin e punës, e thënë ndryshe pagën, është kërkesa dhe oferta për një profil të caktuar ose punë të ngjashme brenda së njëjtës familje.
Natyrisht që përveç kërkesë-ofertës, ka edhe faktorë të tjerë që ndikojnë në pagën e gjithsecilit nga ne, p.sh., performanca, specializimi në një aspekt të caktuar, marrëdhëniet, etj., por në radhë të parë është tregu i punës për një pozicion pune”.
Ai shton se një nga elementet e rritjes së pagës, që nuk është një faktor parësor, por që këtë vit ka qenë shumë i rëndësishëm është inflacioni. “Rritja e përgjithshme e nivelit të çmimeve do të thotë që edhe çmimi i punës, pra paga duhet të rritet siç rriten edhe çmimet e produkteve të tjera. N.q.s. rritet nafta, energjia, ushqimet, shërbimet, pse nuk duhen rritur pagat?! “
Pashaj thotë se në vendin tonë, këtë praktikë e ndjekin kryesisht kompanitë e huaja, ndërsa ato vendase nuk e ndjekin, dhe kjo është një nga arsyet që rrjedhjen më të madhe të punonjësve të kualifikuar por edhe jo të kualifikuar e kanë kompanitë vendase.
“Inflacioni zyrtar tashmë është në nivelin e 8%, dhe ky inflacion duhet të jetë minimumi i rritjes për vitin 2023.
Natyrisht që rritja përtej 8% varet nga shumë faktorë të biznesit, por mendoj qe 8% duhet të jetë dysheme për rritje në vitin 2023”./Monitor
