Historia e tij fillon si ajo e mijëra shqiptarëve të tjerë që u larguan në Itali për të shpëtuar nga një sistem që nuk po rrëzohej akoma, pavarësisht dëshirës dhe përpjekjeve të tyre.
Por më pas mori rrugë siç mund t’u ndodhë vetëm pak vetëve në jetë: U kthye në Shqipëri për të marrë detyrën në majë të pushtetit të Shtetit tashme të lirë e për t’u vlerësuar pastaj edhe nga Italia, atdheu i tij i dytë që 30 vite më parë e priti si një emigrant pa asnjë qindarkë në xhep, veç një mali me ëndrra. Kjo është historia e parrëfyer asnjëherë më parë e Engjëll Agaçit, avokat në Itali dhe prej 2013 Sekretar i Përgjithshëm i Këshillit të Ministrave në Shqipëri.
Presidenti italian, Sergio Mattarella, e vlerësoi me titullin Kalorës i Meritës i Republikës së Italisë, dekorata më i lartë për italianët. Agaçi bën pjesë në atë grup të dendur qytetarësh, të rritur mes dy brigjeve të Adriatikut, lindur shqiptar e më pas, shndërruar edhe në italian. Një “italianez” identik edhe me shumë italianë të tjerë të shndërruar në shqiptarë.
“Dy nënshtetësi janë një vlerë e shtuar, sepse janë dy identitete që mblidhen, nuk zbriten”, tha ambasadori i Italisë Fabrizio Bucci gjatë ceremonisë së dorëzimit të medaljes.
“Ky titull ka vlerë si nje hajmalie – tha Engjël Agaçi gjatë fjalës së tij falenderuese – jo vetëm sepse vlerëson shërbimet e mia ndaj vendit tim, por akoma më shumë sepse rrit mirënjohjen time ndaj vendit që ma dorëzon, pa të cilin sot, nuk do të isha njeriu dhe profesionisti që jam. Kjo medalje është për mua edhe një mirënjohje për vitet e kaluara në Itali, kur isha emigrant dhe arrita të bëj Drejtësinë profesionin e jetës sime. Dhe më lejoni të tregoj se e arrita kete me shumë punë, fillimisht modeste, pastaj profesionalisht më i ngritur dhe për të cituar Leopardin “me një studim të çmendur dhe shumë i deshperuar”.
Pjesa e panjohur e jetës së Engjëll Agaçit është pikërisht ajo e rinisë në Shqipëri dhe më pas zgjedhja për t’u larguar, vitet e para në Itali deri në suksesin si avokat në Romë. Nuk ka dhënë kurrë një intervistë apo deklaratë publike në 10 vite për shkak të natyrës së tij të rezervuar dhe ndoshta, edhe për atë mister që e rrethon, shpesh ka përfunduar dhe në “mishgrirësen” e politikës shqiptare.
Engjël Agaç flet pak për veten.
Edhe përballë sulmeve të opozitës politike që e ka përfshirë vazhdimisht që kur punon me Edi Ramën, ka respektuar gjithnje rregullin demokristian të heshtjes, se siç mësonte Giulio Andreotti “një përgënjeshtrim është vetëm një lajm i dhënë dy herë”.
Për të njohur historinë e tij private duhet të shkojmë pas në 1990 kur Engjell Agaçi ishte student i ekonomisë agrare në Institutin e Bujqësisë në Kamëz. Në Shqipëri sapo kishin mbërritur erërat e para të revoltave që kishin përfshirë shumë regjime komuniste në Europën e Lindjes.
Ai nuk e dashuron atë fakultet që ia kishte caktuar partia sepse ajo që në të vërtetë ëndërronte nuk ishte puna në një kooperativë, por në një sallë gjykate. Pranimi në fakultetin e drejtësisë iu refuzua nga partia. Sapo krijohet mundësia, Engjëll vihet në krye të protestave të para studentore që nisën në Kamëz, për t’u bashkuar me protestat e mëdha që shpërthyen në Qytetin e Studentit, ku bashkohen të gjithë fakultetet e tjera.
Nga konviktor, në revolucionar, ishte një kalim i shkurtër edhe për të, ashtu si dhe për mijëra të rinj të tjerë shqiptarë në ato muaj protestash të përgjithshme.
Merr pjesë në grevën e urisë për të kërkuar pluralizmin politik dhe firma e tij është dhe mes nismëtarëve të Partisë Demokratike si forca e pare opozitare. Partia Komuniste, ende në pushtet, nuk e pëlqen aspak këtë fakt. Ndërsa Engjëlli jetonte në Tiranë duke studiuar, familja e tij (babai, nëna, dy vëllezërit dhe motra e vetme) kishin mbetur në Fier, ku babai punonte në një ofiçinë mekanike.
Në rrethe presionet politike ishin më të forta. Babait, Ramiz Agaçi, partia i kërkon me ngulmim të distancohet nga i biri, por ai me një gjest krenarie dhe mbrojtje ndaj të birit nuk pranon dhe dorëzon teserën e partisë. “Babai im ishte Kalorësi i parë”, kujton Engjëlli. Për këtë arsye pushohet nga puna dhe mbi familjen e tij bie kërcënimi i forcës së mbetur të një regjimi në agoni.
Ajo që tregohet shumë pak nga ato muaj të revolucionit anti-sistem, është pikërisht frika që përjetohej. Ishte e vërtetë që diktatura po merrte fund, por terrori që kishte ushtruar për 45 vite mes njerëzve, nuk kishte vdekur. Askush nuk mund ta dinte me të vërtetë se si do shkonin ngjarjet. Ja pse Engjëll Agaçi nën këshillat e babait vendos të arratiset: në shkurt të 1991 niset nga Durrësit me anijen Tirana e mbushur me mijëra të rinj shqiptarë të tjerë dhe arrin në Brindizi. Këtu nis një “odise” e përbashkët me shumë shqiptarë të atyre viteve.
Transferohet në Leçe ku nis punën në një restorant për të mbijetuar, ndihmon si vullnetar etërit salezianë që e mirëpresin sidomos dhe falë emrit të tij “Angelo”, pa ditur se familja Agaçi është e besimit musliman. Ndërkohë ai vazhdon të ushqejë ëndrrën e tij: Do të bëhem avokat. Në Leçe nuk ekziston ende një fakultet Drejtësie, kështu mbledh kursimet dhe niset për në Romë: Në xhep ka vetëm 1 milion e 240 mijë lireta por dhe dëshirën e madhe për t’ja dalë. Gjen përsëri një punë në restorant ku bën dhe karrierë dhe ndërkohë studion juridik në fakultetin e Tor Vergatës.
“Studjonte natën, në tram dhe në metro’”, tregojnë për të miqtë e asaj kohe. Por zgjedhja më e vështirë arrin pas diplomimit, kur për t’u regjistruar në urdhrin e avokatëve duhet të nisë praktikën në një studio profesionale dhe duhet të lerë punën duke hequr dorë nga të vetmet të ardhura dhe nga e vetmja rrogë qe e kishte. Bën një zhytje drejt të panjohurës. Eshtë sfida më delikate në jetën e tij, që ai e merr përsipër.
Lind në këtë mënyrë marredhenia me studion e avokatit Giampiero, që Engjëlli e quan me dashamirësi Giampi (Xhampi), e që vazhdon edhe sot ta prezantoje si mentorin e tij. Në të vërtetë është si një baba i dytë që sot është 80 vjeç, i mençur nga mosha, nga eksperienca dhe nga një vizion për një botë akoma plot ideale. Giampi ndodhet në Tiranë për të marrë pjesë në ceremoninë e dekorimit të Engjëllit, “djalit” të tij italianez dhe është një personazh shumë karizmatik, i thellë dhe plot humanizëm. Bashkë me të kanë mbërritur posaçërisht nga Roma për Agaçin edhe ish-kryeministri italian Massimo D’Alema, aktori Ezio Greggio dhe kampioni i Lazios Igli Tare, të gjithë miq të afërt të tij.
Në 1998 Engjëll Agaçi bëhet avokat dhe nis të ushtrojë të drejtën penale (edhe pse më vonë do të specializohet dhe në të drejtën publike) dhe mbledh rreth vetes me qindra klientë: Shumë emigrantë shqiptarë, por edhe shumë italianë. Madje klienti i parë që i dha një çështje për ta mbrojtur ka qene pikërisht një oficer i ushtrisë italiane që e kishte njohur ndërsa punonte në restorant dhe tani e thërreth avokat. Ishte çështja e parë dhe njëkohësisht fitorja e parë për Engjëllin. Mes klientëve shqiptar ishte dhe ish-kryeministri Fatos Nano, që i beson Engjëllit mbrojtjen ndaj shpifjeve të dy gazetave italiane, të fituara që të dyja. “Engjëlli në punë është shumë serioz, shumë serioz dhe mbi të gjitha nuk ja hedh dot askush”, thotë Giampi, krenar për të. Respekton të tjetër por dhe pretendon respekt.
Giampi dhe Engjëll ishin të pandarë deri në verën e 2013, kur në mënyrë gati të rastësishme Engëll Agaçi takon Edi Ramën, që pasi kishte fituar zgjedhjet, ishte në kërkim të talenteve shqiptare për të kthyer në Shqipëri, siç kishte bërë ai në 1997 kur Fatos Nano e bindi të braktisë Parisin për t’u bërë Ministër i Kulturës.
Një marrëdhënie ajo mes Agaçit dhe Ramës shumë e ngushtë, bazuar në respekt reciprok, por edhe në një farë distance profesionale.
“U ktheva në shtëpi pas thirrjes së një burri, i tërhequr nga pasioni i tij – kujton Agaçi në fjalën e tij – një njeri me pamje unike nga gjatesia 10 vite më parë, ashtu dhe sot nga vlera e thellësia e pranuar nga të gjithë, përfshi dhe armiqtë e tij. Në këto 10 vite nuk ka qenë vetëm shefi im, por edhe shoku më i madh përgjatë një udhëtimi të papërshkrueshëm. Një drejtues që më ka dëgjuar përherë me vëmendje, më ka mbështetur me respekt dhe ndonjëherë edhe më ka shkundur me zërin pak më të lartë. Kryeministri ynë, Edi Rama, nuk më ka dhënë dekorata, por më ka bërë nderin dhe besimin për të shërbyer në përgjegjësinë më të lartë, per më të çmuarën e vlerave tona, Atdheun tonë, duke vënë në shërbim profesionin tim të Drejtësisë. Do ta falenderoj gjithmonë dhe nuk do të jetë asnjëherë e mjaftueshme”.
Rama e dëgjon fjalimin duke pohuar gjatë ceremonisë së dekorimit, para se ta përqafojë Engjellin me një nga ato batutat e tij që thyejnë emocionin: “Mirë medalja si Kalorës, po kanë harruar të të dhurojnë edhe kalin”. Mes të pranishmëve në Rezidencën italiane të gjithë qeshin dhe duartrokasin.
Takimi me Edi Ramën dhe emërimi si Sekretar i Përgjithshëm i Këshillit të Ministrave, shënojnë fazën e tretë të jetës së Engjël Agaçit, që po e kryen me dedikim të plotë. Një tjetër “italianez” i suksesshëm që pavarësisht rolit të rëndësishëm në atdhe, sheh me emocion dhe përulësi dekorimin e sapomarrë nga presidenti Mattarella dhe thotë i prekur: “Faleminderit miq, faleminderit Itali”.
/ Newszone
