GJERMANI- Në shkurt, sipas BE-së, Beogradi dhe Prishtina pranuan një propozim kompromisi për të cilin Brukseli dhe Uashingtoni po punonin prej muajsh. Gazetari gjerman Thomas Bry analizon nëse kjo është një rrugë drejt një zgjidhjeje apo një dështim i ri.
Presidenti rus Vladimir Putin e ka përdorur gjithmonë mosmarrëveshjen e vazhdueshme midis Serbisë dhe Kosovës si model për sulmet e tij ndaj Ukrainës. Perëndimi e ka lejuar Kosovën, e cila ndërkohë është e banuar nga shqiptarët, të shkëputet nga Serbia 15 vjet më parë. Kjo është arsyeja pse ai tani duhet të lejojë Rusinë të kthejë zonat që historikisht i përkasin asaj, si Krimea ose Ukraina lindore. Kjo është arsyeja pse Perëndimi tani po nxiton që përfundimisht, pas disa dekadash, të zgjidhë konfliktin e Kosovës, për t’i hequr argumentin e pretenduar nga duart e sundimtarit të Kremlinit.
Rezultati i përpjekjeve perëndimore ishte propozimi i kompromisit gjermano-francez i nëntorit 2022, i cili u publikua si qëndrim i BE-së në fund të shkurtit 2023. Dispozitat më të rëndësishme të atij dokumenti njëmbëdhjetë pikash janë: të dyja palët njohin reciprokisht dokumentet dhe simbolet kombëtare të palës tjetër. Serbia heq dorë nga bllokada e anëtarësimit të Kosovës në organizatat ndërkombëtare, përfshirë Kombet e Bashkuara. Kosova mundëson krijimin e një bashkësie të komunave të diskutueshme dhjetëvjeçare për pakicën serbe dhe garanton mbrojtjen e veçantë të kishave dhe manastireve të shumta ortodokse serbe mesjetare në territorin e saj.
Ky plan mbështetet nga Shtetet e Bashkuara. Diplomatët kryesorë nga Brukseli dhe Uashingtoni kanë bërë pelegrinazhe në kryeqytetet Beograd dhe Prishtinë prej javësh për të inkurajuar Serbinë dhe Kosovën që t’i pranojnë këto propozime. Dhe nëse do tu besohet mediave nga këto dy vende të Ballkanit Perëndimor, të dërguarit perëndimorë kanë kërcënuar me izolim politik dhe ekonomik nëse propozimi i tyre i fundit refuzohet përsëri, siç ka ndodhur shpesh në të kaluarën.
Përparimi i Borelit
Ngjarja kryesore u zhvillua më 27 shkurt 2023 në Bruksel: Presidenti serb Aleksandar Vuçiç dhe kryeministri i Kosovës Albin Kurti u ulën në të njëjtën tryezë, të moderuar nga një ndërmjetës i BE-së. Në fund, përfaqësuesi i lartë i BE-së për politikën e jashtme, Josep Borell, shpalli një përparim: që të dyja palët pranuan propozimin e BE-së. Kjo hapi derën për një zgjidhje përfundimtare të këtij konflikti të përhershëm evropian, tha Borelj.
Por, pas kthimit nga Brukseli në Beograd dhe Prishtinë, asgjë nuk mund të dëgjohej për premtimet e supozuara në selinë e BE-së. Serbia nuk do ta lejojë kurrë anëtarësimin e Kosovës në Kombet e Bashkuara, garantoi presidenti Vuçiç. Kryeministri i Kosovës, Kurti në Kuvend u betua se nuk mund të bëhet fjalë për krijimin e një Unioni të Komunave Serbe me autonomi dhe vetëqeverisje.
Qëndrimet shqiptare dhe serbe janë reciprokisht ekskluzive
Sjellja e Kurtit dhe Vuçiçit nuk është as e papritur dhe as befasuese, sepse kur është fjala për çështjen e Kosovës, Prishtina dhe Beogradi kanë pikëpamje që nuk mund të pajtohen në asnjë mënyrë. Ashtu si palestinezët dhe izraelitët në Lindjen e Mesme, të dy popujt pretendojnë të njëjtin territor. “Kosova është zemra e Serbisë” është argumenti i Beogradit, duke treguar ndërtesat historike dhe betejat mesjetare. Shqiptarët e shohin veten si popull autokton në Kosovë dhe ata prej kohësh janë shumica absolute e popullsisë atje.
Edhe më e rëndësishme është se, sidomos në Serbi, çështja e Kosovës ka qenë tema më e rëndësishme e të gjitha forcave politike për dekada. Kështu, presidenti i Serbisë, Sllobodan Millosheviç, i cili më vonë u akuzua si kriminel lufte në Gjykatën Ndërkombëtare në Hagë, e përdori konfliktin e Kosovës për ngritjen e tij politike. Më vonë, politikani demokrat Vojislav Koshtunica e shkroi të drejtën e Serbisë për Kosovën në kushtetutë. Deri më tani, presidenti i fundit demokrat i Serbisë, Boris Tadiç, çështjen e Kosovës e bëri në qendër të veprimtarisë së tij politike. Prandaj nuk është për tu habitur që kjo është edhe baza e qeverisjes së tij për presidentin Vuçiç.
Nuk ka asnjë kritikë perëndimore për Vuçiçin
Duke qenë se Perëndimi, sipas paragjykimeve të veta, ka nevojë për Presidentin është në favor të një kompromisi me shqiptarët e Kosovës, Brukseli përmbahet edhe nga kritika më e vogël ndaj sistemit gjithnjë e më autoritar të qeverisjes së Vuçiç. Karakteristikat kryesore të tij janë përjashtimi i të gjitha institucioneve të pavarura shtetërore, instrumentalizimi i gjyqësorit, censura e medias dhe dominimi mbi sistemin ekonomik nëpërmjet ndjekësve besnikë.
Një sjellje e ngjashme vërehet edhe nga ana e Kosovës. Edhe si lider studentor, kryeministri Kurti foli me synimin për ndarjen e Kosovës nga Serbia dhe vendosjen e barazisë me Serbinë. Për këtë arsye ai ka qenë në burgjet serbe për vite me radhë dhe këto pikëpamje janë padyshim misioni i tij politik.
Finalja në Ohër
Me ndërmjetësimin e BE-së, Vuçiç dhe Kurti do të takohen sërish më 18 mars në Ohër të Maqedonisë së Veriut. Atëherë të dyja palët do të duhet të shprehin qartë nëse janë vërtet të gatshëm të largohen nga pozicionet e tyre aktuale, siç pretendon Brukseli. Tani për tani, mbetet sekret se si duhet të duket. Vuçiç, për shembull, do të duhej të jepte dritën jeshile për anëtarësimin e Kosovës në të gjitha organizatat ndërkombëtare dhe megjithatë të pengonte anëtarësimin e Kosovës në Kombet e Bashkuara.
Kurti do të duhej të mundësonte krijimin e Bashkësisë së Komunave Serbe edhe pse ai është kundër çdo forme institucionale dhe territoriale të atij komuniteti, dhe ai dëshiron të kufizojë mbrojtjen e pakicave vetëm në mbrojtjen e individëve. E sa i përket mbrojtjes së veçantë të manastireve dhe kishave serbe, opozita kosovare tashmë me ashpërsi po thotë se në të ardhmen do të duhet të tregohet pasaporta për të vizituar këto monumente kulturore.
Duke pasur parasysh një situatë të tillë, padyshim që do të kërkojë aftësi të mëdha diplomatike për të bashkuar të papajtueshmet. Pas eksperiencave të dekadave të kaluara me politikën perëndimore ndaj Ballkanit, ekziston frika se mund të arrihet edhe një herë një kompromis në të cilin secili të gjejë interesat e tij, por që nuk ndryshon asgjë kur bëhet fjalë për problemet reale./DW
