Kur Banka Qendrore ruse i befasoi ekonomistët më 21 korrik, duke rritur normat e interesit me një pikë të plotë të përqindjes – dyfishi i rritjes së pritur – ky vendim do të duhej të forconte rublën, vlera e së cilës ka qenë në rënie që nga dhjetori. Megjithatë, monedha ruse vazhdoi rënien kundrejt dollarit amerikan gjatë tri javëve në vijim, duke thyer nivelin prej 100 rublash më 14 gusht dhe duke nxitur një rritje të jashtëzakonshme prej 3.5 pikësh të përqindjes ditën tjetër – në 12 për qind.
Rënia e fundit e rublës po ndodh edhe pse nafta ruse – burimi kryesor i Rusisë për të ardhurat në valutë të huaj – po shitet me çmime shumë të larta. Çmimet e larta të naftës dhe një rubël më e fortë shpesh kanë shkuar krah për krah, por jo këtë herë: pushtimi rus i Ukrainës ka goditur ekonominë e shtetit dhe nga lufta ka pësuar monedha kombëtare ruse. “Ka një mungesë besimi në rublën”, tha Sergei Aleksashenko, ish-shef i Bankës Qendrore ruse, i cili tani është kritik i zëshëm i Kremlinit.
Përmes një postimi në X (i njohur më parë si Twitter), pas rritjes së shënuar më 15 gusht, ai parashikoi se rritja e normës do të kishte pak ndikim te monedha. Rënia për muaj të tërë e rublës ndodh në kohën kur po zhvillohet lufta e ashpër në Ukrainë, ku forcat ruse kanë bërë pak përparime që nga muajt e parë pasi nisën pushtimin në shkallë të plotë të shtetit fqinj në shkurt të vitit 2022. Forcat ruse tani po përballen me një kundërofensivë ukrainase në lindje dhe në jug.
Kjo rezistencë e fuqishme ukrainase po detyron Rusinë që të rrisë shpenzimet ushtarake përderisa sanksionet perëndimore po godasin të ardhurat nga eksporti i energjisë, duke krijuar një deficit të madh buxhetor që po ushtron presion mbi kursin e këmbimit të rublës. Ndërkaq, kërkesa industriale dhe e konsumatorëve rusë për makinerinë, teknologjinë e lartë dhe mallra të tjera të importuara është rritur, duke rritur edhe kërkesën për dollarë dhe euro, që vështirë gjenden në tregun rus. Dobësimi i rublës po e vë presidentin Vladimir Putin në një pozitë të vështirë, thanë analistët. Ai duhet t’i frenojë shpenzimet nëse dëshiron të zbusë inflacionin dhe të stabilizojë rublën.
Por, Putini ka sinjalizuar se ai synon të vazhdojë pushtimin pafundësisht dhe zgjedhjet e ardhshme presidenciale, që do të mbahen në mars – me fitoren e sigurt të Putinit, nëse kandidon, siç edhe pritet, për shkak të kontrollit që ka Kremlini mbi politikën dhe median. Megjithatë, ai duhet të forcojë imazhin e tij pas rebelimit të shkurtër, por të turpshëm, që kreu grupi mercenar Wagner në qershor dhe mes ngecjeve të vazhdueshme në luftën kundër Ukrainës.
Si rezultat, ai nuk ka të ngjarë të shkurtojë shpenzimet ushtarake ose sociale në një nivel të duhur, duke bërë që barra të zhvendoset në mbrojtjen e rublës përmes Bankës Qendrore.
“Ka një luftë që po ndodh tani në Rusi midis ambicieve ushtarake të presidentit Putin në njërën anë, dhe objektivave të Bankës Qendrore dhe Ministrisë së Financave në anën tjetër”, tha përmes një shkrimi Liam Peach, ekonomist në firmën hulumtuese Capital Economics, me seli në Londër.
Kjo luftë ishte e dukshme edhe para rritjes së mprehtë të normave të interesit, duke shtuar shenjat brenda elitës në pushtet për situatën e rënduar në ekonomi dhe shoqëri në kohën kur lufta po vazhdon. Në një kolumne të publikuar nga agjencia shtetërore e lajmeve TASS më 14 gusht, këshilltari për ekonomi i Putinit, Maksin Oreshkin, foli për Bankën Qendrore pa përmendur bankën apo shefen e saj, Elvira Nabiullina. Ai shkroi se “burimi i dobësimit të rublës dhe rritjes së inflacionit është një politikë e butë monetare”. Nabiullina, e cila është një personazh i respektuar jashtë vendit dhe ka merita për minimizimin e dëmit në ekonominë ruse gjatë kohës që është në krye të Bankës për më shumë se një dekadë, deklaroi se rënia e tregtisë së jashtme është shkaktari kryesor i dobësimit të rublës. Ajo tha se rritja e shpenzimeve shtetërore dhe mungesa e fuqisë punëtore, si rezultat i luftës, ka nxitur inflacionin. Ekspertët e kanë mbështetur shefen e Bankës në këtë debat.
Pavarësisht kësaj, puna e Nabiullinës nuk do të jetë e lehtë. Perëndimi ka ngrirë rreth 300 miliardë dollarë në rezerva valutore të Bankës Qendror ruse, ka shmangur investimet në vend dhe ka vendosur një tavan çmimi për eksportet e tij të naftës, duke kufizuar aftësinë e politikanëve që ta mbështesin rublën, tha Peach./rel
