TIRANË– Banka Botërore paralajmëron se rritja mesatare e mundshme ekonomike globale, do të bjerë në nivelin më të ulët prej tre dekadash, në 2.2% në vit deri në vitin 2030, duke sjellë një “dekadë të humbur” për ekonominë botërore, vetëm nëse politikëbërësit miratojnë nisma ambicioze, për të rritur ofertën e punës, produktivitetin dhe investimet.
Dështimi për të rikthyer ngadalësimin e pritshëm me bazë të gjerë, në rritjen potenciale të produktit të brendshëm bruto (PBB), do të kishte implikime të thella për aftësinë e botës, për të trajtuar ndryshimet klimatike dhe për të reduktuar varfërinë, thuhet në një raport të ri.
Por, përpjekjet e bashkërenduara për të nxitur investimet në sektorë të qëndrueshëm, për të ulur kostot tregtare, për të rritur rritjen në shërbime dhe për të zgjeruar pjesëmarrjen e fuqisë punëtore, mund të nxisin rritjen e mundshme të PBB-së deri në 0.7 pikë përqindjeje, në 2.9%, thuhet në raport.
“Një dekadë e humbur mund të jetë duke u krijuar,” tha drejtuesi ekonomik i Bankës Botërore, Indermit Gill, megjithëse ai tha se politikat që nxisin punën, rrisin produktivitetin dhe përshpejtojnë investimet, mund ta ndryshojnë këtë tendencë.
Banka Botërore po vëzhgon gjithashtu zhvillimet në sektorin bankar, të cilat vijnë pasi rritja e normave të interesit dhe shtrëngimi i kushteve financiare, rrisin koston e huamarrjes për vendet në zhvillim, u tha gazetarëve Ayhan Kose, drejtor i grupit të parashikimit të Bankës Botërore.
“Ngadalësimi që ne po përshkruajmë, mund të jetë shumë më i mprehtë, nëse shpërthen një tjetër krizë financiare globale, veçanërisht nëse ajo krizë shoqërohet nga një recesion global,” tha Kose, duke vënë në dukje se recesionet, mund të rëndojnë perspektivat e rritjes për vite me rradhë.
Norma mesatare e rritjes së PBB-së është një lloj “kufi i shpejtësisë” për ekonominë globale, duke përcaktuar normën maksimale afatgjatë me të cilën ajo mund të rritet, pa shkaktuar inflacion të tepërt.
Raporti thotë se krizat e mbivendosura të viteve të fundit, duke përfshirë pandeminë COVID-19 dhe pushtimin rus të Ukrainës, u kishin dhënë fund gati tre dekadave të rritjes së qëndrueshme ekonomike, duke shtuar shqetësimet për ngadalësimin e produktivitetit, i cili është thelbësor për rritjen e të ardhurave dhe pagave.
Si rezultat, rritja mesatare potenciale e PBB-së, ishte në rënie, në 2.2% nga 2022-2030, nga 2.6% në 2011-2121 dhe gati një e treta më e ulët se norma 3.5%, nga 2000-2010.
Investimet e ulëta, do të ngadalësojnë gjithashtu rritjen në ekonomitë në zhvillim, me rritjen mesatare të PBB-së së tyre në 4% për pjesën tjetër të viteve 2020, nga 5% në 2011-2021 dhe 6% nga 2000-2010.
Rritja e produktivitetit, të ardhurat më të larta dhe rënia e inflacionit, ndihmuan një në katër vendet në zhvillim, për të arritur statusin me të ardhura të larta gjatë tre dekadave të fundit, por ato forca ekonomike tani janë në tërheqje, thuhet në raport.
Ai tha se produktiviteti kishte të ngjarë të rritet me ritmet më të ngadalta, që nga viti 2000, rritja e investimeve në 2022-2024 do të ishte gjysma e normës së parë në 20 vitet e fundit dhe tregtia ndërkombëtare po rritej me një ritëm shumë më të ngadaltë.
Për të ndryshuar trajektoren, politikëbërësit duhet të kenë prioritet zbutjen e inflacionit, sigurimin e stabilitetit të sektorit financiar dhe reduktimin e borxhit, ndërkohë që promovojnë investime miqësore ndaj klimës, që mund të shtojnë 0.3 pikë përqindje në rritjen e mundshme vjetore.
Ulja e kostove të lidhura me transportin, logjistikën dhe rregulloret, mund të nxisë tregtinë, tha ai, duke bërë thirrje për ndryshime për të hequr paragjykimet aktuale ndaj mallrave me intensitet karboni, në oraret tarifore të shumë vendeve dhe për të eliminuar kufizimet në aksesin ndaj mallrave dhe shërbimeve miqësore me mjedisin.
Zgjerimi i eksporteve të shërbimeve dixhitale mund të rezultojë në përfitime të mëdha produktiviteti, ndërsa rritja e niveleve të pjesëmarrjes në fuqinë punëtore për gratë dhe të tjerët, mund të rrisë normat e rritjes potenciale globale deri në 0.2 pikë përqindjeje në vit deri në vitin 2030. /Monitor
