Himara është një zonë bregdetare në Shqipëri, e vendosur 16 milje detare (30 kilometra) në veri të ishullit grek të Korfuzit, drejtpërdrejt përballë ishujve Diapontia në detin Jon. Ajo ka fituar vëmendje për shkak të bukurisë së saj të jashtëzakonshme natyrore dhe potencialit të konsiderueshëm turistik, me një vijë bregdetare më shumë se 60 kilometra me shumë plazhe ranore. Si rezultat, ajo është kthyer në një objektiv të interesave të mëdha ekonomike. Raporti i Komisionit Evropian për vitin 2022 për Shqipërinë nxjerr në pah qarkullimin e një sasie të konsiderueshme parash të zeza në zonë, që rrjedhin kryesisht nga trafiku i drogës. Këto fonde të paligjshme shpesh pastrohen përmes investimeve në sektorin e turizmit.
Pronësia e pronës përbën një pengesë teorike për investime të tilla. Në kohën e komunizmit, të gjitha pronat e paluajtshme në pronësi private i kaluan shtetit. Ndonëse kanë kaluar 32 vjet nga rënia e komunizmit, shumica e ish-pronarëve nuk kanë marrë ende titujt përfundimtarë të pronësisë. Vetëm me miratimin e ligjit 7501 në vitin 1991, parcelat bujqësore u shpërndanë, ndonëse jo domosdoshmërisht pronarëve të tyre parakomunistë, ekskluzivisht për kultivim, ndërkohë që toka mbeti nën kontrollin e shtetit.
Marrja e kontrollit të Bashkisë Himare është vendimtare për zgjidhjen e sfidave që dalin nga statusi kompleks i pronës. Në mënyrë tipike, investitorët potencial fitojnë të drejtat e kultivimit që u janë dhënë parcelave bujqësore në bazë të Ligjit 7501/1991. Shpesh ata mbivlerësojnë sipërfaqen duke falsifikuar dokumentet përkatëse. Më pas, Bashkia Himare verifikon që toka nuk është bujqësore, e riklasifikon dhe jep leje ndërtimi.
Për më tepër, bashkia mund të lëshojë leje të tjera për të lehtësuar një vendim të qeverisë që përcakton një investitor si strategjik, duke çuar në këtë mënyrë automatikisht në deklasifikimin e tokës. Ndikimi i bashkisë shtrihet përtej këtyre veprimeve. Nënshkrimi i kryetarit të bashkisë kërkohet për të vendosur kufijtë e vijës bregdetare, për të miratuar planifikimin e ri hapësinor dhe urban që lejon ndërtimin e komplekseve të mëdha hoteliere dhe përcaktimin e zonave për shqetësime të ulëta ose të moderuara ose përdorim të lartë tregtar.
Një shembull i dukshëm është një resort i ndërtuar në Draleo, pjesa më veriore e bregdetit të Himarës në zonën e Palasë. Deri në vitin 2011, lokacioni zyrtarisht klasifikohej si tokë pyjore. Megjithatë, me miratimin e bashkisë, zona u riklasifikua dhe tani ajo përmban 154 apartamente dhe 94 vila pranë një plazhi ekskluziv 1 kilometër.
Deri më sot janë dhënë shtatë licenca shtesë për resorte të ngjashme në të gjithë bregdetin e Himarës. Banorët e Himarës, të cilët janë gjithashtu pjesëtarë të minoritetit etnik grek në Shqipëri, e gjejnë veten të dëshpëruar. Pavarësisht dëshirës për të shfrytëzuar tokën e tyre, ata nuk mund ta bëjnë këtë me dokumentacionin e parashikuar nga Ligji 7501/1991. Mundësia e tyre e vetme është shpesh të shesin të drejtat e kultivimit për një sasi të vogël. Për më tepër, ata shpesh dëshmojnë shkelje të tokave që i përkisnin paraardhësve të tyre ose tokave të përbashkëta, ku bashkia i miraton këto veprime. Disa nga investitorët e përfshirë në aktivitete të tilla janë edhe të afërm të zyrtarëve të lartë të qeverisë.
Kjo mosmarrëveshje mes himarjotëve dhe pushtetit qendror për kontrollin e bashkisë vazhdon prej vitesh. Raportet e vëzhguesve të Zyrës së OSBE-së për Institucionet Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut (ODIHR) për të gjitha zgjedhjet komunale që nga viti 2000, kanë theksuar vazhdimisht përpjekjet sistematike në Himarë për t’u përfshirë në mashtrime zgjedhore dhe për të frikësuar popullatën. Asnjë rajon tjetër në Shqipëri nuk ka marrë një monitorim kaq të qëndrueshëm që nga viti 2000.
Kjo shpjegon edhe arsyen pse himarjotët këtë vit u mblodhën rreth kandidaturës së Fredi Belerit. Përpara zgjedhjes së Belerit, Jorgo Goro, anëtar i Partisë Socialiste në pushtet të Shqipërisë, kishte shërbyer si kryetar bashkie që nga viti 2011.
Prania e komunitetit etnik grek në rajon i jep përparësi qeverisë së Edi Ramës. Qeveria i akuzon ata që ngrenë shqetësime për pastrimin e gjerë të parave që përfshin tokat në Himarë si tradhtarë që synojnë “helenizimin e rajonit”. Duke vepruar kështu, Rama e largon fokusin nga çështja thelbësore e korrupsionit dhe interesave të rëndësishme financiare dhe e paraqet atë si një çështje me rëndësi kombëtare. Zbulimet e fundit pas arrestimit të Belerit hedhin dritë mbi shqetësimet e mëdha në lidhje me pavarësinë e gjyqësorit shqiptar, veçanërisht lidhur me Bashkimin Evropian, si dhe shkeljen e të drejtave të minoriteteve, që ka të bëjë kryesisht me Greqinë, por edhe me BE-në./ Përkthyer dhe përshtatur nga Ekathimerini-Newszone
