Mendohej se shtrëngimi më i shpejtë i politikës monetare globale në 40 vjet, do t’i jepte një goditje të rëndë ekonomisë botërore, shkruan The Economist. E megjithatë, në vitin 2023, ekonomia duket se nuk është ndikuar shumë nga efektet e normave më të larta të interesit.
Jo vetëm që inflacioni vazhdon të jetë i lartë, por edhe aktiviteti ekonomik duket se është përshpejtuar. Një rritje më e shpejtë ekonomike tingëllon si diçka pozitive, por ajo është një problem për politikëbërësit, të cilët po përpiqen të nxisin një ngadalësim ekonomik të menaxhuar mirë. Dhe kjo mund të nënkuptojë se recesioni do të jetë edhe më i dhimbshëm, kur të godasë.
Në fund të vitit të kaluar, sipas anketave të biznesit, prodhimi i sektorit të manifakturës dhe shërbimeve po tkurrej në mbarë botën. Sot, prodhimi i manifakturës ka mbetur në vend, ndërsa shërbimet po rimëkëmben. Konsumatorët amerikanë po shpenzojnë me bollëk. Si pagat, ashtu edhe çmimet, po vazhdojnë të rriten me vrull, edhe në shtete ku kishin mbetur të pandryshuara prej kohësh.
Në Japoni, pritet një raund i rritjes së pagave në pranverë. Në Eurozonë, norma mujore e inflacionit “bazë”, që përjashton çmimet e ushqimeve dhe energjisë, theu rekorde në shkurt. Tregjet e punës janë jashtëzakonisht të shtrënguara. Siç u raportua këtë javë, në gjysmën e shteteve anëtare të OECD-së, një grup vendesh kryesisht të pasura, normat e punësimit janë në nivele rekord.
Nga aksionet te kredia, tregjet financiare parashikojnë rritje ekonomike globale mbi prirjen e zakonshme. Jo shumë kohë më parë, investitorët po debatonin nëse ekonomia botërore do të përballej me një “ulje të vështirë” (hard landing) që përfshin një recesion, apo me një “ulje të butë”, (soft landing), ku inflacioni do të ulej pa shkaktuar rënie ekonomike. Ndërsa sot, ata po debatojnë nëse ekonomia botërore do të përjetojë apo jo ndonjë ulje.
Ka disa arsye të përshpejtimit të dukshëm ekonomik. “Mini-bumi” që përfshiu tregjet në fund të vitit 2022, përmirësoi perspektivën dhe nxiti moralin. Rihapja e Kinës pas politikës zero-covid, ka çuar në rimëkëmbje të shpejtë ekonomike, gjë që ka rritur numrin e porosive në tregjet në zhvillim në mbarë botën.
Rënia e çmimeve të energjisë në Europë ka liruar vidat e ekonomisë. Por mbi të gjitha, konsumatorët dhe firmat në shumicën e ekonomive të mëdha, janë në një gjendje jashtëzakonisht të mirë financiare. Shumë familje kanë ende plot kursime të ruajtura që nga koha e pandemisë Covid-19.
Firmat arritën të siguronin norma të ulëta interesi për periudha të gjata dhe nuk kanë vuajtur ende nga kostot më të larta të huamarrjes. Vetëm në sektorët më të ndjeshëm ndaj normave të interesit, siç janë pronat, është i dukshëm ndikimi i rritjes së tyre. Në Amerikë, ekonomia është aq e fortë, sa që edhe sektori i banesave mund të rimëkëmbet paksa.
Përshpejtimi ekonomik do të thotë se recesioni nuk është i afërt. Por do të thotë gjithashtu se bankat qendrore duhet të rrisin edhe më shumë normat e interesit, për të ulur inflacionin në objektivin 2%. Më 7 mars, kryetari i Rezervës Federale, Jerome Powell, paralajmëroi një gjë të tillë, duke shkaktuar rënien e bursave. Politikëbërësit tani përballen me dy gjykime të vështira.
I pari është se kur do të ndihet efekti i plotë i shtrëngimit të tanishëm monetar. Ekonomistët thonë se efektet e rritjes së normave të interesit shpesh shoqërohen me “vonesa të gjata dhe të ndryshueshme”, por hulumtimet tregojnë se politika monetare mund të funksionojë më shpejt sot.
Nëse efektet e shtrëngimit monetar të vitit të kaluar tashmë janë shteruar, atëherë mund të nevojiten shumë më tepër shtrëngime. Gjykimi i dytë ka të bëjë me qëndrueshmërinë e faktorëve që duket se kanë imunizuar pjesën më të madhe të ekonomisë, kundër rritjes së normave të interesit.
Do të vijë koha kur konsumatorëve do t’u mbarojnë paratë rezervë dhe kompanitë do të ndiejnë thumbimin e kostove më të larta të huamarrjes.
Në Suedi, ku rritja e normave të interesit përcillet me shpejtësi te familjet, ekonomia po vuan tashmë.
Një gjë është e qartë: rruga e përsosur, ku inflacioni ulet pa u lëkundur shumë rritja ekonomike, tani është më e ngushtë se sa një muaj më parë. Tashmë, bankat qendrore kanë gjithnjë e më shumë gjasa të zgjedhin midis tolerimit të inflacionit më të lartë, ose shtrëngimit të frenave, për të dytin vit radhazi./Monitor
