Empatia është një aftësi themelore në marrëdhëniet ndërpersonale, dhe për këtë arsye është e rëndëshishme të përdoret në jetën e përditshme. Është një qëndrim që na lejon të kultivojmë marrëdhënie në një mënyrë pozitive, e cila në afat të gjatë është me të vërtetë e rëndësishme për shëndetin tonë mendor dhe atë të njerëzve që duam.
TRE FAZAT E EMPATISË SIPAS HOFFMAN
Përbërësi prekës është i pari që zhvillohet dhe kryesisht ka të bëjë me të sapolindurit. Është një reagim instinktiv ndaj gjendjeve emocionale dhe manifestohet pa arsye që ndërhyn. Nëse ata që më rrethojnë janë të trishtuar, atëherë bëhem i trishtuar. Nëse të tjerët janë të lumtur, edhe unë. Vetëm mendoni për shkëmbimet mes nënës dhe fëmijës: fëmijët infektohen lehtë nga emocionet.
Empatia kognitive është më vonë dhe ka të bëjë me moshën e zhvillimit. Në këtë rast, tashmë je në gjendje t’i përmendësh ndjenjat e tua, si edhe të kuptosh se çfarë ndiejnë të tjerët. Forcohet me njohurinë e tjetrit, me përvojën dhe me aftësinë për të njohur veten në ndjenjat e të tjerëve.
Së fundi, komponenti motivues që ka të bëjë me dëshirën për ndihmë që lind kur bashkëveprojmë me një përvojë empatike rritet dhe përvijon. Të jesh në gjendje të bësh diçka për tjetrin të bën të ndihesh mirë dhe të heq ndjenjën e fajit, ai në vend që të jetë tipik për ata që vëzhgojnë situatat me shkëputje.
EMPATIA DHE INTELIGJENCA EMOCIONALE
Empatia dhe inteligjenca emocionale janë të lidhura ngushtë dhe të kombinuara janë dy aftësi që përmirësojnë cilësinë e marrëdhënieve tona dhe për këtë arsye të jetës sonë. Me inteligjencë emocionale nënkuptojmë një lloj inteligjence të lidhur me emocionet: do të thotë të dish të njohësh emocionet tona dhe ato të të tjerëve, dhe si pasojë të dish si t’i menaxhosh ato në ndërtimin e marrëdhënieve kuptimplote dhe të kënaqshme. Me pak fjalë: do ta keni kuptuar se empatia dhe inteligjenca emocionale janë dy koncepte të ndërlidhura fort, dhe pa një nuk mund të ketë tjetër dhe anasjelltas.
Periudhat e zhvillimit të empatisë janë shumë të shpejta. Në fakt, ajo lind në moshë të njomë dhe forcohet nëpërmjet marrëdhënies me prindërit. Kështu bëhet një aftësi që forcohet nëse favorizohen nga konteksti në të cilin lind dikush. Në këtë mënyrë, patjetër që do të kesh mundësinë të jetosh marrëdhënie të lumtura e të kënaqshme.
Megjithatë, kur nuk e ke këtë mundësi, të mungon empatia, sepse shifrat e referimit nuk kanë qenë në gjendje ta transmetojnë këtë aftësi. Marrëdhëniet bëhen kaq të vështira për t’u mbajtur dhe menaxhuar, Prandaj empatia dhe inteligjenca emocionale nuk duhet nënvlerësuar dhe janë shumë të rëndësishme, sepse ju lejojnë t’i afroni njerëzit dhe të keni një marrëdhënie të shëndetshme me ta. Ato na lejojnë të kuptojmë ndjenjat e të tjerëve dhe ta kalisim sjelljen tonë sipas asaj që mund t’i lëndojë ose, përkundrazi, t’i bëjmë të lumtur. Pra, empatia është ngjitësi i jetës shoqërore, ai që i mban lidhjet të forta.
SI TË ZHVILLOJMË EMPATI?
VENDOSE VETEN NË KËPUCËT E TË TJERËVE
Përpiqu ta përdorësh këtë shtrirje të imagjinatës dhe mendo “si do të sillesha tani në vendin e këtij personi?”. Ky është një ushtrim që nuk është gjë tjetër veçse sterile, e cila mund të zgjerojë horizontin tonë.
DËGJIMI AKTIV
Të mësosh të praktikosh komunikimin empatik dhe të dëgjosh të tjerët përmirëson marrëdhëniet tona. Është shumë e rëndësishme të përpiqemi të shmangim gjykimin dhe përkundrazi të përpiqemi të kuptojmë me të vërtetë se si ndihet tjetri dhe pse po sillet në një mënyrë të caktuar.
TË PRAKTIKOJMË MIRËDASHJEN
Shpesh nuk kushton as shumë përpjekje dhe mund ta ndryshojë marrëdhënien me dikë nga kjo në të tillë: mirësia është sigurisht një mënyrë për të përqafuar përvojën e atyre që janë pranë jush. Mund të jetë e dobishme të përpiqemi të bëjmë të paktën një gjest dashamirës në ditë, edhe nëse nuk është krejtësisht e nevojshme.
BËJ PYETJE
Bashkëveprimi me të tjerët na shtyn t’i njohim më mirë dhe të lidhemi më lehtë. Fillon nga një mënyrë e thjeshtë se si do ta bësh tjetrin të kuptojë se jemi të interesuar për atë që po i ndodh atij.
NDRYSHO PIKËPAMJEN TËNDE
Secili prej nesh ka paragjykimet e veta, është shumë normal dhe nuk ka asgjë të keqe. Megjithatë, të bëhemi më të vetëdijshëm për paragjykimet tona njohëse është diçka që mund të ndryshojë jetën tonë, dhe për ta bërë atë të ndryshojë pikëpamjen tonë, duke filluar me përpjekjen për të kuptuar pikëpamjen e atyre që janë pranë nesh, ajo mund të jetë shumë formuese.
EMPATIA DHE SHËNDETI MENDOR
Empatia është e rëndësishme për shëndetin mendor, sepse na lejon të kuptojmë të tjerët dhe të krijojmë marrëdhënie domethënëse që na pasurojnë. Kjo na lejon të zhvillojmë më shumë kuptueshmëri dhe respekt për të tjerët dhe të krijojmë marrëdhënie më të shëndetshme e më shpërblyese.
Veç kësaj, empatia mund të ndihmojë për të pakësuar stresin dhe ankthin. Kur jemi të ndjeshëm ndaj të tjerëve, jemi në gjendje të kujdesemi për ta dhe t’u ofrojmë mbështetje, duke e bërë marrëdhënien më të fortë. Në këtë mënyrë, empatia mund të zvogëlojë edhe vetminë dhe të rrisë ndjenjën e përkatësisë dhe lidhjes shoqërore, të cilat janë të rëndësishme për shëndetin mendor.
Së fundi, empatia mund të ndihmojë në zhvillimin e vetë-dhembshurisë dhe mirëdashjes ndaj vetes (pra, vetë-empatinë). Kur empatizojmë me të tjerët, mund të jemi edhe më të kuptueshëm dhe më dashamirës me veten, gjë që mund të ndihmojë në zvogëlimin e kritikës së brendshme dhe të vetë-gjykimit. Të trajtosh veten me dhembshuri, pa u grindur për gabimet e bëra, është pikërisht sekreti për t’u përballur edhe me momentet më të vështira në një mënyrë më të qetë dhe më aktive./Psikologjia
