Praktikat më të mira në ligjin për statusin e artistëve dhe ndikimi në artin shqiptar, u diskutuan këtë të mërkurë mes ekspertëve nga Mbretëria e Bashkuar, Suedia dhe Shqipëria.
Pjesë e konferencës “Drejt Politikave Kulturore Novatore”, zhvilluar në kuadër të Javës Kulturore Britanike që po zhvillohet në vendin tonë, ishte Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Z. Blendi Gonxhja, Ambasador i Britanisë së Madhe në Shqipëri, Z. Nicholas Abbott, Ambasador i Suedisë në Shqipëri, Z. Nicklas Strom, Zëvendësministrja e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit Znj. Lira Pipa, Nënkryetarja e Bashkisë Tiranë Znj. Keti Luarasi dhe përfaqësues nga komuniteti artistik në vendin tonë.
Në fjalën e tij, Ministri Gonxhja tha se për të hapur një kapitull të ri për artin në vend, duhet identifikuar sfidat me të cilat përballen artistët. Mes problematikave është edhe kuadri ligjor që duhet rishikuar për shkak të vjetërsimit të tij.
”Për të hapur një kapitull të ri zhvillimi sa i përket artit, është e nevojshme që të identifikojmë si duhet sfidat me të cilat artistët vijojnë të përballen. Të jesh artist në Shqipëri, do të thotë gjithashtu, të kesh një punësim të pasigurt krahasuar me sektorë të tjerë. Do të thotë të kesh mbështetje financiare të pasigurt dhe të luhatshme, veçanërisht nëse je një artist i pavarur. Do të thotë të kesh një status ligjor dhe social të pasigurt. Si dhe do të thotë të përballesh ende me burokraci e problematika, sa herë dëshiron apo tenton të eksportosh artin tënd jashtë. Shumë nga këto pengesa vijnë si rrjedhojë e një kuadri ligjor të vjetëruar, i cili ka nevojë për rishikime në pjesë të rëndësishme të tij për t’iu përgjigjur nevojave të kohës. E kjo nevojë, si dhe ky qëllim për të rishikuar legjislacionin për të ofruar një mbështetje dhe mbrojtje të përshtatshme me standartet e ofruara në Europë, na sjell në debatin që hap kjo Konferencë e Rëndësishme”, tha Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Z. Blendi Gonxhja.
Qëllimi i Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, u shpreh Gonxhja, është edhe krijimi i një sistemi të qëndrueshëm financiar për artistët. Mes prioriteteve është edhe zhvillimi i industrisë Kreative dhe Kulturës si një sektor kyç për ekonominë e Shqipërisë.
“Duke ecur më tej, qëllimi ynë është që përmes këtyre ndryshimeve, si dhe duke rritur mbështetjen për institucionet tona kulturore, e veçanërisht artistët e rinj, të nxisim një dinamikë të re për artin. Midis mjeteve më të rëndësishëm për të bërë pikërisht këtë janë programe si Programi Kombëtar i Granteve për Kulturën dhe Krijimtarinë. Angazhimi ynë është që të krijojmë një sistem të qëndrueshëm mbështetjeje financiare për artistët dhe organizatat kulturore, me një skemë të rishikuar të kategorizimit të thirrjeve me qëllim mbështetjen e aktiviteteve dhe programeve më afatgjata. Si dhe me qëllim zgjerimin e shtrirjes gjeografike të aktiviteteve kulturore, mbështetjen e lëvizshmërisë dhe përfaqësimit kombëtar, si dhe mbështetjen e artistëve dhe krijuesve të rinj. Një tjetër prioritet i yni është zhvillimi i Industrisë Kreative dhe Kulturës si një sektor kyç për ekonominë e Shqipërisë. Kultura dhe inovacioni janë forca të mëdha transformuese për zhvillimin ekonomik dhe social. Strategjia jonë është të ndërtojmë një ekosistem ku kultura dhe krijimtaria të shndërrohen në një motor zhvillimi për turizmin, ekonominë dhe identitetin tonë kombëtar. Duke qenë se Strategjia Kombëtare për Kulturën 2019-2025 po vjen drejt vitit të fundit, përparësia jonë është krijimi i një sinergjie midis të gjitha palëve kontribuese për Strategjinë e re drejt vitit 2030 me synimin kthimin e Shqipërisë në vendin lider në rajon për nxitjen e ekosistemit kulturor. Ne po përpiqemi të ndërtojmë politika gjithëpërfshirëse që reflektojnë zërat e të gjithë aktorëve të sektorit të kulturës, për të siguruar një bazë të fortë dhe të qëndrueshme për zhvillimin e artit në vitet që vijnë. Përmes dialogut të strukturuar dhe pjesëmarrjes aktive të artistëve dhe institucioneve, ne jemi të vendosur të hartojmë politika që mbështesin në mënyrë të barabartë të gjitha disiplinat artistike dhe që ofrojnë mundësi për të gjithë, duke nxitur jo vetëm zhvillimin e artit, por edhe rritjen e mirëqenies sociale dhe kulturore në vend. Gjithashtu, një nga synimet kryesore të MEKI është fuqizimi i diplomacisë kulturore, duke e parë kulturën si një urë që lidh Shqipërinë me botën. Ne kemi ndërmarrë disa nisma që synojnë të promovojnë artin dhe kulturën shqiptare jashtë vendit, përmes shkëmbimeve ndërkombëtare, festivaleve kulturore dhe projekteve të përbashkëta. Të tilla do jenë “Ditët Kulturore Shqiptare” për të promovuar artistët dhe kulturën shqiptare ndërkombëtarisht. “Gjithçka është e imagjinueshme është gjithashtu e realizueshme”, ka thënë Pikaso. Duke imagjinuar gjithë sa thamë, jam i bindur që duke punuar së bashku do t’ia dalim t’i realizojmë”, tha Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Z. Blendi Gonxhja.
Ministri theksoi gjithashtu faktin se kjo konferencë është pjesë e projekteve madhore për të ngjitur artin dhe artistin në piedestalin që i takon.
“Kam kënaqësinë që të jem i pranishëm këtu, për të hapur këtë konferencë, pjesë e një përpjekje madhore për të ngjitur artin dhe artistin në piedestalin që i takon. I nxitur nga prezenca e Ambasadorit Abbot në këtë event, dua të ndaj me ju një statistikë shumë domethënëse. Në Britaninë e Madhe, sektori i artit dhe industrisë kreative kontribuon për ekonominë me 126 miliardë paund në vit, si dhe punëson 2.4 milionë njerëz. Në SHBA, kontributi i artit në ekonomi është edhe më i madh, me 4.1% të GDP dhe një vlerë prej 1.1 trilion dollarësh. E përkthyer në shqip, kjo do të thotë se sektori i artit dhe industrive kreative ka një potencial të jashtëzakonshëm zhvillimi dhe punësimi. Nuk dua të bie pre e shifrave spekulative, por është fakt se edhe në vendin tonë, arti dhe gjithçka përmban bota kreative ka qartësisht potencial për të gjeneruar mirëqenie, të ardhura e punësim. Ka shumë gjëra që mund të bëjmë më mirë, por lajmi i mirë është që falë gjithë asaj që kemi bërë për këtë sektor, jemi sot në gjendje të vjelim më shumë rezultate se më parë. Dua të theksoj se viti 2024 është viti me kalendarin më të pasur ndonjëherë përsa i përket eventeve kulturore. MEKI ka mbështetur një portfol të jashtëzakonshëm prej 2.300 shfaqjesh, ekspozitash dhe eventesh të tjera kulturore, 25% më shumë se një vit më parë dhe në 2025-n po përgatisim një paketë edhe më intensive. Këto 2.300 evente, të shpërndara kudo në territor janë vendosur jo vetëm në funksion të zbavitjes, por edhe në funksion të zhvillimit të turizmit, ekonomisë lokale, fuqizimit të komuniteteve, fuqizimit të identitetit tonë kombëtar e kulturor, etj. Ky kalendar aktivitetesh është bërë natyrshëm pjesë e fuqisë tërheqëse që ka Shqipëria. Një vend që gjithmonë i ka pasur këtu bukuritë natyrore që na dallojnë, por që sot është në gjendje të marketoje më mirë dhe të tërheqë shumë më tepër turistë përmes festivaleve të filmit, festivaleve të folklorit, kulinarisë, artit modern, koncerteve, etj”, u shpreh Ministri.
Ambasadori i Britanisë së Madhe në Shqipëri, Z. Nicholas Abbott, shprehu bindjen se Shqipëria do të bëhet një vend kryesor në Ballkanin Perëndimor dhe Evropë për sa i përket ekonominë krijuese.
“Është kënaqësi të hap këtë konferencë novatore mbi legjislacionin e artit si pjesë e Javës Britanike në Shqipëri. Java Britanike është festa jonë e partneritetit të fortë MB-Shqipëri, duke shfaqur përparimin tonë të përbashkët dhe potencialin krijues. Mbretëria e Bashkuar, Suedia dhe Shqipëria po bashkohen për të ndarë praktikat më të mira në legjislacionin e artit, duke demonstruar përkushtimin tonë për bashkëpunimin rajonal. Industritë krijuese nuk kanë të bëjnë vetëm me artin – ato janë fuqi ekonomike që nxisin rritjen dhe pasurojnë peizazhet tona kulturore. Një kuadër i fortë ligjor është baza për një sektor krijues të lulëzuar, duke mbrojtur të drejtat dhe duke nxitur rritjen. Jemi të ngazëllyer për Memorandumin e Mirëkuptimit të nënshkruar së fundmi. Kjo marrëveshje do të çojë në veprime konkrete, duke përfshirë hartimin e Strategjisë Kombëtare të Shqipërisë për Ekonominë Kreative. Ne nuk jemi vetëm duke hartuar një strategji; ne po projektojmë të ardhmen krijuese të Shqipërisë. Jam i bindur se Shqipëria do të bëhet një vend kryesor në ekonominë krijuese, si në Ballkanin Perëndimor ashtu edhe në Evropë. Me kuadrin e duhur, Shqipëria së shpejti do të jetë në krye të tarifës së ekonomisë krijuese në Ballkan dhe më gjerë. Duke filluar nga sot, le të shkruajmë historinë e së ardhmes sonë krijuese së bashku si Partnerë për Progresin”, u shpreh Ambasadori i Britanisë së Madhe në Shqipëri, Z. Nicklas Strom.
Arti mund të jetë një mjet i fuqishëm për dialogun politik, por mund të jetë gjithashtu një sektor i rëndësishëm ekonomik dhe të kontribuojë në eksport, theksoi Ambasadori i Suedisë në Shqipëri, Z. Nicklas Strom.
“Suksesi i skenës kulturore në Suedi është rezultat i angazhimit të njerëzve, institucioneve dhe qeverisë që e njohin rëndësinë e artit. Arti mund të jetë një mjet i fuqishëm për dialogun politik, por mund të jetë gjithashtu një sektor i rëndësishëm ekonomik dhe të kontribuojë në eksport. Nëpërmjet një përpjekjeje të përbashkët, praktikuesit e kulturës mund të sigurojnë që roli i artistëve të mbetet në axhendën politike. Suedia do të jetë një partner i besueshëm në këtë kërkim. Përmes projektit ArtNexus, Suedia mbështet sinergjitë ndërmjet politikave kulturore dhe nismave të bashkëpunimit për zhvillim. Projekti synon të ndihmojë artistët që të mbështeten te vetja, të kenë siguri të të ardhurave dhe të operojnë si në nivel kombëtar ashtu edhe ndërkombëtar”, tha Ambasadori i Suedisë në Shqipëri, Z. Nicklas Strom.
Kjo konferencë synon të nxisë një dialog kuptimplotë për përmirësimin konkret të legjislacionit të artit dhe kulturës. Duke u mbështetur në praktikat më të mira nga rajoni ynë dhe në mbarë Evropën, synohet të eksplorohen politika që mbështesin dhe fuqizojnë komunitetin krijues në një mënyrë demokratike dhe gjithëpërfshirëse.
Më herët mes Ministrisë së Kulturës, Ekonomisë dhe Inovacionit (MEKI) dhe United Nations Association Albania (UNAA), në kuadër të iniciativës “Zërat e Kulturës: Artistët flasin, institucionet dëgjojnë”, u firmos edhe një memorandum bashkëpunimi. Qëllimi i këtij memorandumi është përmirësimi dhe hartimi i politikave dhe mekanizmave financues në fushën e artit dhe kulturës, por edhe përmirësimi i skemave të shpërndarjes së mbështetjes financiare jo vetëm në këtë fushë, por edhe më gjerë si: artet skenike, arkitektura, trashëgimia artistike, dizajni etj
