Në Mountain View, Kaliforni, ndodhet një nga bizneset më fitimprurëse të të gjitha kohërave. Kjo është selia e Google, motori i kërkimit që për dy dekada ka qenë porta e parapëlqyer e njerëzimit për hyrjen në botën e Internetit dhe faqja e parapëlqyer e reklamuesve online.
Në çdo sekondë të çdo dite, Google përpunon rreth 100,000 kërkime online dhe falë algoritmit të tij inteligjent, ai ofron përgjigje të sakta. Kjo fuqi e ka kthyer fjalën “Google” në një folje.
Ai gjithashtu ka hapur me miliarda mundësi për reklamime online. Saktësia e rezultateve i mban përdoruesit të ngulitur në faqe dhe largon rivalët: të gjithë motorët e tjerë të kërkimit të marrë së bashku, përbëjnë vetëm një të dhjetën e kërkimeve ditore online.
Reklamuesit paguajnë shumë për qasjen në Google dhe zakonisht tarifohen vetëm kur dikush viziton faqen e tyre online. Të ardhurat e kompanisë mëmë të Google, e quajtur Alphabet, janë rritur me një normë mesatare vjetore prej mbi 20% që nga viti 2011.
Në këtë periudhë, ajo ka gjeneruar më shumë se 300 miliardë dollarë fitime pas shpenzimeve operative (shih grafikun 2), ku pjesa më e madhe vjen nga kërkimi online. Vlera e kompanisë në treg është trefishuar, duke arritur në 1.3 trilionë dollarë.
Ajo është firma e katërt më e vlefshme në botë. Ndryshe nga Apple dhe Microsoft, rivalët më të mëdhenj të teknologjisë, Google nuk e ka ndier nevojën për t’u rinovuar. Të paktën, deri tani.
Arsyeja e rritjes së shqetësimeve në selinë në Mountain View, është ChatGPT, një chatbot inteligjent, i krijuar nga një kompani startup e quajtur Openai.
Përveçse është në gjendje të zhvillojë një bisedë inteligjente, ChatGPT dhe modele të tjera të ngjashme, mund të krijojnë poema, ese, kode kompjuterike dhe pothuajse çdo gjë tjetër që shkruajnë njerëzit.
Banka UBS llogarit se që nga krijimi i saj në nëntor, ChatGPT ka fituar rreth 100 milionë përdorues aktivë në muaj, një shifër që TikTok e arriti për nëntë muaj. Veçori të tjera të kësaj inteligjence artificiale, janë pikturimi, këndimi ose kompozimi.
Bill Gates, bashkëthemeluesi i Microsoft, e ka quajtur teknologjinë “po aq të rëndësishme sa kompjuteri dhe interneti”.
Për Eric Schmidt, i cili dikur drejtonte Google, ChatGPT është “shembulli i parë i dukshëm” i një miku teknologjik të njeriut. Për Google, ai përfaqëson kërcënimin e parë në botën e kërkimit online. Sepse ChatGPT mund t’u përgjigjet edhe llojeve të pyetjeve që njerëzit i kërkojnë në Google. Dhe krijuesi i ChatGPT, Openai, është bashkuar me Microsoft, i cili ka lakmuar prej kohësh fitimet e larta të Google.
Më 7 shkurt, Microsoft, që kohët e fundit njoftoi një investim prej 10 miliardë dollarësh në Openai, tregoi se si planifikon t’i realizojë këto fitime. Rezultatet nga motori i kërkimit i gjigantit të softuerit, Bing, tani do të shoqërohen nga një kuti anësore e krijuar nga inteligjenca artificiale, që përmbledh informacionin përkatës. Bing do të ketë edhe chatbot-in e vet bazuar në modelet e Openai-t.
“Është një ditë e re në kërkim”, deklaroi shefi ekzekutiv i Microsoft, Satya Nadella.
Baidu, motori më i mirë i kërkimit në Kinë, ku Google është i ndaluar, do të nisë shërbimin e shoqëruar me inteligjencën artificiale në mars. Në kundërpërgjigje, Alphabet para pak ditësh zbuloi chatbot-in e vet, Bard, dhe raportohet se ka investuar 300 milionë dollarë në Anthropic, një startup i teknologjisë artificiale.
Më 8 shkurt, ndërsa paraqiti disa veçori të kërkimit të inteligjencës artificiale, Google konfirmoi se Bard do të integrohet në kërkim brenda pak javësh. Investitorët nuk u entuziazmuan aspak. Çmimi i aksioneve të Alphabet ra me 8% pas njoftimit.
Pra, duket se po fillon beteja e robotëve. Ajo do të transformojë mënyrën se si njerëzit kryejnë kërkime në internet. Kjo mund të ndryshojë biznesin e kërkimit online.
Hera e fundit kur kërkimi online pësoi ndryshim rrënjësor, ishte në fund të viteve 1990, me përhapjen e internetit mes përdoruesve. Ndërsa numri i faqeve online shpërtheu, informacioni i dobishëm u bë më i vështirë për t’u gjetur.
Një sërë motorësh kërkimi, si AltaVista dhe Yahoo! i lehtësuan deri diku gjërat. Por ishte Google, i themeluar në vitin 1998, ai që revolucionarizoi industrinë.
Algoritmi i tij i rendiste faqet online, duke u mbështetur në numrin e faqeve të tjera online të lidhura me to. Më pas Google zbuloi se, së bashku me rezultatet, mund të shfaqte edhe reklama në lidhje me fjalët kyçe të një kërkimi.
Në vitet e fundit, janë shfaqur disa sfidues. Disa janë firma startup që ofrojnë kërkime me abonim pa reklama, si Neeva. Të tjera përfshijnë rivalët e mëdhenj teknologjikë të Alphabet, si Amazon. Motori i saj i kërkimit, e-emporium, është vendi ku shumë blerës kërkojnë produkte online, dhe pjesa e tij në tregun amerikan është rritur nga 3% në vitin 2016, në 23% sot.
Biznesi i reklamave online të Apple, tani zë 7% të këtij tregu. Hulumtimi i Google tregon se dy të pestat e 18-24-vjeçarëve, kur kërkojnë për një restorant aty pranë, kërkojnë më tepër në Instagram ose në TikTok, në vend të Google Maps.
Për rrjedhojë, pjesa e të ardhurave të Google nga reklamat e kërkimit në Amerikë, do të bjerë në 54% këtë vit, nga 67% në vitin 2016, sipas firmës kërkimore eMarketer. Por këta sfidues nuk kanë qenë ndonjëherë një kërcënim ekzistencial për Google. E njëjta gjë nuk mund të thuhet për chatbot-et. Pas lançimit të aplikacionit ChatGPT, shefi ekzekutiv i Alphabet, Sundar Pichai, thuhet se deklaroi një “alarm”.
Pse duhet të trembet Google
Për të kuptuar se pse Google ka frikë nga aplikacionet chatbot, së pari duhet të kemi parasysh teknologjinë e tyre. ChatGPT funksionon duke parashikuar fjalën e ardhshme në një fjali, që është një përgjigje ndaj disa pyetjeve.
Këto parashikime mbështeten në një “model të gjerë gjuhësor”, rezultat i analizave paraprake të miliona teksteve të grumbulluara nga interneti. Pasi është trajnuar në këtë gjuhë natyrore, chatbot-i mund të japë një përgjigje të rrjedhshme në vend që të shërbejë thjesht si një listë lidhjesh.
Kjo do të thotë se në parim, përgjigjet e pyetjeve të kërkimit mund të përmbajnë shumë më tepër variabla. Dëshironi të udhëtoni në një vend të lirë, të përshtatshëm për fëmijët dhe edukativ?
Për të gjetur një vend të tillë në Google, (ose Bing ose Baidu) duhen krahasuar me dhjetëra faqe online. Në të kundërt, ChatGPT nxjerr një listë opsionesh të mira, në mënyrë të menjëhershme. Përdoruesit më pas mund të shtojnë tipare shtesë ose të kërkojnë më shumë informacion me pyetje vijuese.
Ndryshimi i mënyrës se si njerëzit kërkojnë, do të ndryshojë edhe atë që ata kërkojnë. Përveç kërkimit të informacionit, përdoruesit mund të përdorin kërkimin bisedor për të krijuar përmbajtje origjinale. ChatGPT mund të shkruajë poezi dhe ese në stilin e autorit tuaj të parapëlqyer. Më 26 janar, Google botoi një studim që përshkruante MusicLM, një model i ri gjuhësor që mund të krijonte muzikë nga teksti.
GitHub, platformë në pronësi të Microsoft, ka një chatbot të quajtur Copilot, që mund të prodhojë linja kodi. Kjo hap tregje krejt të reja për kërkimin online, thotë Mark Shmulik, nga firma Bernstein, duke rritur shanset e produktivitetit për bizneset.
Pak më shumë bisedë
Si një fushë e re, kërkimi bisedor po tërheq klientë të rinj, të nxitur nga perspektiva e një tregu në zgjerim. “Kur fillova dy vite më parë, njerëzit më thoshin se isha i çmendur. Tani qëndrimi i tyre ka ndryshuar krejtësisht”, thotë Richard Socher, themeluesi i You.com, një firmë startup që ofron një chatbot kërkimi me inteligjencë artificiale.
Neeva ka shtuar gjithashtu një chatbot në kërkimin e saj online me abonim.
Sridhar Ramaswamy, bashkëthemeluesi i saj, shpreson se kjo do ta ndihmojë platformën të arrijë 5-10 milionë abonentë, nga pothuajse 2 milionë që ka tani. C3.AI, një firmë softuerësh, ka nxjerrë një chatbot për t’i ndihmuar kompanitë të kërkojnë të dhënat e tyre të brendshme. Firmat e udhëtimit, duke përfshirë Booking.com, po përdorin gjithashtu chatbot.
Kërcënimi më serioz për Google vjen nga Microsoft. Firma e zotit Nadella zotëron tashmë infrastrukturën, duke përfshirë fuqinë kompjuterike, sistemet e ruajtjes dhe programet e shumta që marrin informacion nga interneti. Krijimi i gjithë kësaj nga zero, për të konkurruar me Google, do të kushtonte midis 10 dhe 30 miliardë dollarë, sipas një vlerësimi nga Autoriteti i Tregjeve të Konkurrencës, një agjenci britanike.
Aktualisht, pjesa e Bing në tregun e reklamave të kërkimit në Amerikë, është 5% (shih grafikun 3). Microsoft shpreson që veçoritë e reja do ta ndryshojnë këtë. Kompania duket se ka rregulluar disa nga mangësitë e ChatGPT. Njëri ishte përditësimi i vazhdueshëm. Inteligjenca artificiale e ChatGPT, e quajtur GPT-3.5, është trajnuar me të dhëna deri në vitin 2021 dhe nuk ka asnjë të dhënë pas asaj periudhe.
Për shembull, nëse e pyesni për lajmet e kohëve të fundit apo parashikimin e motit të sotëm, nuk do të merrni përgjigje. Ndërsa inteligjenca artificiale e Bing, nga ana tjetër, vendos se si të grumbullojë informacionin më të rëndësishëm dhe më pas përdor mjetet e kërkimit për ta gjetur atë. Të dhënat pastaj kthehen në model, i cili i përdor ato për të hartuar një përgjigje koherente. Firma të tjera, përfshirë Neeva, po përdorin gjithashtu këtë metodë.
Kjo e ka ndihmuar Microsoft të zgjidhë një problem më të madh: prirjen e modeleve të mëdha gjuhësore për të trilluar gjëra. Chatbot-et nuk mund të dallojnë nëse diçka është e vërtetë apo e rreme; ato pasqyrojnë atë që është në internet, bashkë me sajesat.
Këto “halucinacione”, sipas shkencës kompjuterike, janë të padëmshme kur chatbot-i përdoret për argëtim dhe lojëra. Por kur personi kërkon përgjigje reale për pyetje serioze, ato janë një e metë e madhe. Vitin e kaluar, Meta-s iu desh të eliminonte chatbot-in e saj shkencor, Galactica, pasi u zbulua se po sajonte të dhëna shkencore.
Përditësimi i modelit e ka pakësuar, por nuk e ka eliminuar shkallën e halucinacioneve. “Shumë nga halucinacionet shkaktoheshin sepse modeli përpiqej të plotësonte boshllëqet mbi gjërat që kishin ndodhur pas periudhës për të cilën ai ishte trajnuar”, shpjegon Kevin Scott, shefi i teknologjisë i Microsoft.
Firma e tij po përdor teknika të tjera për të ulur më tej normën e trillimeve. Për shembull, u kërkohet njerëzve që t’u tregojnë modeleve se cilat përgjigje janë më të mira dhe çfarë informacioni është i besueshëm; po ashtu, edhe shtimi i memories në sistem, në mënyrë që algoritmet të mësojnë nga bisedat, gjë që aktualisht nuk e bëjnë; dhe postimi i link-eve të burimeve. Zoti Schmidt parashikon se chatbot-et do të jenë “bërë esëll” plotësisht brenda një ose dy vitesh.
Zgjidhja e problemeve teknologjike është vetëm hapi i parë në rrugën për të rrëzuar Google nga piedestali. Një tjetër problem është që të gjendet mënyra se si mund të përdoret kërkimi bisedor për të fituar para. Fillojmë me kostot, të cilat janë të larta për chatbot-et në krahasim me kërkimin e zakonshëm online.
Brian Nowak, nga Banka Morgan Stanley, vlerëson se dhënia e një përgjigjeje për një pyetje në ChatgGPT, kushton afërsisht dy cent, rreth shtatë herë më shumë se sa një kërkim në Google, për shkak të fuqisë kompjuterike shtesë që nevojitet.
Ai mendon se çdo 10% e kërkimeve në Google që kalojnë në inteligjencë artificiale deri në vitin 2025, në varësi të numrit të fjalëve në një përgjigje mesatare, do të shtojnë kosto operative me vlerë nga 700 milionë deri në 11.6 miliardë dollarë, ekuivalente me 1% deri në 14% të shpenzimeve.
Për t’i ndërlikuar edhe më tej gjërat, shumë pyetje të kushtueshme të kërkimit bisedor do të gjenerojnë pak të ardhura nga reklamat. Google ka thënë se 80% e rezultateve të kërkimit nuk përmbajnë fare reklama fitimprurëse.
Shumë nga këto kërkime janë “informative” (për shembull, “cili është kryeqyteti i Spanjës?”), pikërisht lloji i pyetjes ku chatbot-et janë më të dobishëm dhe pikërisht lloji për të cilin reklamuesit janë më pak të interesuar (është e vështirë të gjesh se çfarë reklame të vendosësh pranë fjalës “Madrid”).
Që gjeneruesi i inteligjencës artificiale të fitojë para, ai duhet të gjejë përdorime në kërkimet “navigacionale” dhe veçanërisht në ato “komerciale” (si “çizmet më të mira të skive këtë sezon”).
Disa kompani, si Neeva, fitojnë të ardhura nga abonimet. Më 1 shkurt, Openai nisi regjistrimin e abonentëve në versionin aktual të ChatGPT. Për 20 dollarë në muaj, përdoruesit marrin përgjigje dhe qasje më të shpejtë. Openai gjithashtu planifikon të licencojë teknologjinë për firma të tjera. Por shumat më të mëdha të parave sërish fitohen nga reklamat.
Përfshirja e reklamave në një bisedë normale online do të kërkojë shkathtësi. Një mundësi është që të shfaqen më pak reklama, por që reklamuesit të tarifohen më shumë për secilën, thotë zoti Nowak.
Një chatbot ka të ngjarë të ofrojë vetëm disa sugjerime në përgjigje të një pyetjeje kërkimi, për shembull, për hotelet luksoze në Hawai. Hotelet do të paguanin me kënaqësi më tepër në mënyrë që të jenë ndër sugjerimet e pakta online për klientët. Microsoft thotë se ka në plan të vërë në provë një model të tillë në Bing.
Microsoft beson se kërkimi i ri informativ i ndihmuar nga chatbot-et do të joshë përdorues të rinj, të cilët më pas do të përdorin Bing edhe për pyetje më fitimprurëse. Kjo mund të nënkuptojë sakrifikimin e marzheve të fitimit për njëfarë kohe, të paktën derisa kostot të mund të ulen.
Kjo do t’ia vlente vetëm nëse ata mund të marrin pjesë të konsiderueshme të tregut nga Google. Microsoft pret që për çdo pikë përqindje të pjesës së tregut që fitojnë në kërkim, të ardhurat vjetore nga reklamat do të rriten me 2 miliardë dollarë.
Kjo është e mundur, por jo e garantuar. Alfphabet zotëron forca të jashtëzakonshme. Njëra prej tyre është teknologjia.
Edhe pse Google ende nuk e ka integruar inteligjencën artificiale gjeneruese në motorin e vet të kërkimit, ai ka vendosur inteligjenca të tjera artificiale në biznesin e kërkimit për vite me radhë. Kur nënvizohet një fragment i faqes online në krye të rezultateve të kërkimit, kjo është falë modeleve si Bert dhe Mami.
E gjithë kjo është “e mundur vetëm falë kërkimit themelor që kemi bërë në inteligjencën artificiale për më shumë se një dekadë”, thotë Liz Reid, kreu i kërkimit në Google. Edhe pse nuk pati një fillim të mbarë, modeli Bard ka të ngjarë të jetë po aq mbresëlënës sa edhe ChatGPT. Pengesat e fillimit, ironikisht, u shkaktuan sepse kompania kishte frikë të hidhte në treg një chatbot që shpërndan përmbajtje online të pasaktë.
Përparësia tjetër e Google është statusi i tij. Ai është motori standard i kërkimit në Chrome, i cili përdoret nga dy në tre persona online, sipas firmës kërkimore StatCounter. Është gjithashtu motori i kërkimit i përdorur në më shumë se 95% të celularëve smartphone në Amerikë. Google i paguan Apple 15 miliardë dollarë ose më shumë në vit, për ta instaluar atë si motor kërkimi në pajisjet Apple dhe Safari.
Megjithatë, ky status sjell edhe dobësi. Alphabet është i mbytur nga rregullatorë që e akuzojnë se ka vendosur monopol dhe se po lejon përhapjen e keqinformimit online. Kompania mund ta ketë më të vështirë që të heqë dorë nga një teknologji dhe model biznesi me të cilin ka nxjerrë fitime për plot 20 vjet.
Zoti Pichai nuk ka gjetur ende mënyrën se si ta zgjidhë këtë “dilemë të novatorit”. Zoti Nadella duhet të shpresojë që përpara se ta arrijë këtë, edhe fjala Bing të jetë kthyer në folje./Monitor
