TIRANË– Presionet e huaja inflacioniste mbi ekonominë shqiptare mbetën të larta gjatë tremujorit të katërt të vitit 2022. Sipas Bankës së Shqipërisë, rritja vjetore e Treguesit të Presioneve të Huaja Inflacioniste arriti në 27.8%, nga 22.6% në tremujorin e tretë të vitit 2022. Ky tregues llogaritet si rritja vjetore e indeksit të çmimeve të huaja dhe indeksit së Kursit Nominal Efektiv të këmbimit për muajin përkatës.
Nga analizat e lidhjes të treguesve përkatës me vonesa kohore të ndryshme, Banka e Shqipërisë ka arritur në përfundimin se Treguesi i Presioneve të Huaja Inflacioniste paraprin zhvillimet në komponentin e inflacionit të importuar me rreth tre deri në pesë muaj. Përshpejtimi ka ardhur si pasojë e rritjes më të fortë të çmimeve të huaja, 37.4% në tremujorin e katërt 2022, kundrejt një niveli prej 33.2% gjatë tremujorit të tretë.
Ndërkohë, Kursi Nominal Efektiv i Këmbimit ka vijuar tendencë mbiçmuese, duke amortizuar në një masë të konsiderueshme presionet nga çmimet e huaja. Mbiçmimi në terma vjetorë shënoi 9.7%, nga niveli 10.5% në tremujorin e tretë të vitit të kaluar. Megjithatë, frenimi i treguesit të presioneve të huaja inflacioniste në tremujorin e tretë 2022, ka gjetur materializim në një reduktim të lehtë të kontributeve të inflacionit të importuar në inflacionin total, gjatë tremujorit të katërt të vitit.
Inflacioni i importuar vlerësohet të ketë kontribuuar me 41.5% në formimin e inflacionit total ose me rreth 3.2 pikë përqindje më pak se sa një tremujor më parë, kundrejt zgjerimit të lehtë dhe sjelljes jokalimtare të presioneve të brendshme inflacioniste. Kjo tregon se në tremujorin e fundit të vitit të kaluar inflacionit është ndikuar më shumë nga zhvillimet e brendshme, se sa nga rritja e importuar e çmimeve.
Por, nga ana tjetër, rritja e treguesit të presioneve të huaja inflacioniste paralajmëron një rritje të pritshme të kontributit të inflacionit të importuargjatë tremujorëve të ardhshëm. Edhe ky fakt dëshmon se rreziqet inflacioniste ngelen të larta edhe për këtë vit, megjithëse Banka e Shqipërisë beson se inflacioni do të ngadalësohet gradualisht dhe do të zbresë pranë objektivit prej 3% në tremujorin e dytë të vitit 2024. Nga ana tjetër, edhe pritjet e agjentëve ekonomikë për inflacionin mbetën në nivele të larta historike dhe mbi objektiv edhe gjatë tremujorit të katërt të vitit 2022.
Megjithatë, Banka e Shqipërisë nënvizon se pritjet afatshkurtra për inflacionin nga bizneset dhe agjentët financiarë kanë shënuar rënie në tremujorin e katërt, pas prirjes së fortë rritëse përgjatë vitit 2022. Pritjet e agjentëve financiarë janë rishikuar me 0.3 pikë përqindje më poshtë për horizontet kohore një dhe dy vjet. Aktualisht, ato qëndrojnë përkatësisht në nivelet 5.7% dhe 4.4%. Pritjet e tyre për inflacionin pas tre vitesh janë 4%, rreth 0.1 pikë përqindje më lart se në tremujorin e tretë. Nga ana tjetër, pritjet e bizneseve u rishikuan për poshtë me 0.9 pikë përqindje në tremujorin e katërt.
Por, pritjet e konsumatorëve kanë vijuar të rriten në tremujorin e fundit dhe ata presin që inflacioni pas një viti të jetë 11.0%. Sipas Bankës së Shqipërisë, inflacioni mesatar vjetor rezultoi 7.9% në tremujorin e katërt të vitit 2022, duke qëndruar pothuajse në të njëjtat vlera mesatare si një tremujor më parë.
Mesatarja e inflacionit vjetor gjatë vitit 2022, rezultoi 6.7%, në rritje me 4.7 pikë përqindje mbi nivelin e vitit të kaluar. Megjithatë, pas një rritjeje progresive në harkun kohor të rreth një viti, inflacioni shënoi për herë të parë rënie gjatë muajve nëntor-dhjetor. Ngadalësimi i fortë i çmimeve të naftës dhe rënia e kostove të transportit të mallrave zbutën presionin mbi çmimet në terma globalë. Ky zhvillim është pasqyruar edhe në prirjen rënëse të inflacionit në ekonominë shqiptare./Monitor
