Në rrugën e gjatë për në Australinë qendrore, ndërsa udhëtoni 848 kilometra (527 milje) në veri nga fushat bregdetare të Adelaide, ekziston një zonë enigmatike e mbushur me piramida rëre. Rreth tyre, peisazhi është plotësisht i shkretë, një hapësirë e pafund pluhuri rozë, me shkurret e rastësishme australiane.
Por ndërsa ecni më tej në autostradë, shfaqen më shumë nga këto struktura misterioze, grumbuj dheu të zbehtë, të shpërndara rastësisht si monumente të harruara. Herë pas here, ka një tub të bardhë që ngrihet nga toka si një tornado e vogël. Këto janë shenjat e para të Coober Pedy, një qytet i minierave të opalit me një popullsi prej rreth 2500 banorësh. Shumë nga majat e saj të vogla janë toka të shkreta nga dekada minierash, por ato janë gjithashtu dëshmi e një specialiteti tjetër lokal, jetës nëntokësore. Në këtë cep të botës, 60% e popullsisë jeton në shtëpi të ndërtuara mbi shkëmbinj ranor dhe alumini të pasur me hekur. Në disa lagje, shenjat e vetme të banimit janë boshtet e ventilimit që dalin jashtë dhe dheu i tepërt i hedhur pranë hyrjeve.
Coober Pedy nuk është vendbanimi i parë, madje as më i madhi nëntokësor në botë. Njerëzit janë tërhequr nën tokë për të përballuar klimat e ashpra për mijëra vjet, nga paraardhësit njerëzorë që gërmuan me veglat e tyre në një shpellë të Afrikës së Jugut dy milionë vjet më parë. Tek neandertalët që krijuan grumbuj të pashpjegueshëm stalagmitesh në një shpellë franceze në një epokë akullnajash 176,000 vite më parë. Edhe shimpanzetë janë vërejtur duke fjetur në shpella, për t’i ndihmuar ata të përballen me nxehtësinë ekstreme gjatë ditës në Senegalin juglindor.
Edhe tani, shpellat e krijuara nga njeriu i zonës janë të njohura për aftësitë e tyre ftohëse pasive – një teknikë ndërtimi që përfshin përdorimin e zgjedhjeve të projektimit të energjisë për të reduktuar fitimin dhe humbjen e nxehtësisë. Sot, arkadat dhe kalimet e lashta të Kapadokisë janë të mbushura me mijëra tonë patate, limona, lakra dhe produkte të tjera që përndryshe do të duhej të ftoheshin në frigorifer.
Më tej përgjatë rrugës për në Coober Pedy është qyteti kryesor. Në shikim të parë, mund të gabohet për një vendbanim të zakonshëm të largët – rrugët janë rozë me pluhur, dhe ka restorante, bare, supermarkete dhe pika karburanti.
Shumë shtëpi nëntokësore në Coober Pedy janë relativisht të përballueshme. Gjatë një ankandi të fundit, shtëpia mesatare me tre dhoma gjumi u shit për rreth 40.000 dollarë. Ndërsa shumë nga këto prona ishin jashtëzakonisht elementare ose kishin nevojë për rinovim, ekziston një hendek i madh midis këtyre vlerësimeve dhe atyre në qytetin më të afërt të madh, Adelaide, ku çmimi mesatar i shtëpisë është 700.000 dollarë. Përfitimet e tjera përfshijnë zero insekte – “kur arrini te dera, mizat kërcejnë nga shpina, nuk duan të vijnë në errësirë dhe të ftohtë”, thotë Wright, një banor i qytetit, dhe mungesa e zërit dhe ndotje e lehtë.
Coober Pedy mund të jetë një qytet i çuditshëm nëntokësor, por mund t’ju mbrojë nga moti ekstrem, thonë vendasit. Një qytet i çuditshëm në mes të këtij kontinenti të çuditshëm.
