A ka zgjedhje favorit zgjedhor? Kjo pyetje është kontrolluar në veri të Kosovës, pasi Lista e Serbeve – partia kryesore e serbëve të Kosovës – ka thënë përsëri se do të bëjë punën e duhur për të zgjedhur. Për Dushan Radakoviçin nga Qendra për Përfaqësimin e Kulturës Demokratike në Mitrovicë të Veriut dhe Violeta Haxhollin nga Instituti Demokratik i Kosovës, dilema nuk ka. Zgjedhjet e ardhura për 23 prill, sipas tyre, janë ende në pikëpyetje.
Në ditën kur afati për aplikim dhe konfirmim të subjekteve politike dhe të skadonëve të kandidatëve, ata bëjnë fjalë për një çështje politike. Zgjedhjet e fundit mbahen pasi kryetarët nga radhët e Listës Serbe në komunat në veri – Mitrovica e Veriut, Leposaviq, Zveçan dhe Zubin Potok – kanë dhënë dorëheqje në fillim të nëntorit të vitit të kaluar, për shkak të vendimit të Qeverisë së Kosovës për t’ i riregjistruar makinat me targa serbe në targë të Kosovës.
Dorëheqje kanë dhënë edhe serbët e punësuar në gjykim, administratë, politika e doganës së Kosovës. Zgjedhjet e lokaleve shpallen fillimisht për 18 dhjetor 222, por, me kërkesë të bashkësisë, janë vetëm dhjetë ditë para mbajtjes së tyre.
Lista Serbe, edhe atëherë, ka refuzuar kushtet e Kosovës, edhe pse Qeveria ka pezulluar vendimin për riregjistrimin e makinave, në bazë të një njohurie me Serbinë.
A ka kushte përmbajtjen e zgjedhjeve?
Radio Evropa e Lirë iu drejtua Komisionit Qendror të Zgjedhjeve me pyetjen nëse nuk ka nevojë për mbajtjen e zgjedhjeve në komunat e mia shërbejë në veri dhe një mundësi që të shtyhet përsëri, nëse nuk ka përgjigje nga komuniteti serb, por nuk merr përgjigje.
Megjithatë, në mes të marsit, KQZ-ja ka njoftuar subjektet politike të kandidatëve për dhjetorin e 18-të, 2022, e kanë konstatuar vizitat dhe se nuk kanë nevojë të aplikojnë më. Asokohe kanë qenë 11 kandidatë nga katër politike, nga të cilët vetëm ata kanë qenë të komunitetit serb.
A mund të shtyhen zgjedhjet?
Dushan Radakoviç se pa këtë çështje të shpejtë politike, është mjaft e sigurt që thotë se zgjedhjet janë të vendosura në veri të “me shumë gjasa për në qershor”. Ai argumenton se serbët janë larguar edhe nga komisionet komunale zgjedhore dhe se, thjesht, nuk ka kush ta organizojë të gjithë procesin. Një problem tjetër, sipas tij, është se pas politikës, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve të Kosovës nuk do të ketë ku t’i hapë vendvotimet.
“Pa konkrete serioze politike dhe kushtet e kandidatëve serbë, kam frikë se nuk do të ketë proces zgjedhor,”- thotë Radakoviç për Radion Evropa e Lirë. Deri tash, mësimet që kanë qenë në gjendje të arsimit, por ato funksionojnë në programin serb, kështu që ka mundësi që drejtorët të mos lejojnë që të kenë objektet e tyre.
Presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiç, pas një takimi me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti, më 18 mars në Ohër, ka thënë se zgjedhjet në veri të mund të shtyhen në qershor.
“Nuk do të flas në emër të Listës Serbe. Thjesht, duhet të flas me ata njerëz. Duhet të shoh nëse [zgjedhjet] duhet të mbahen tani apo në qershor, do të shohim,”- ka thënë Vuçiç.
Pse Lista Serbe refuzon të marrë pjesë në zgjedhje?
Dy ditë pas kësaj të presidentit serb, Lista Serbe ka përsëritur qëndrimin e saj të mëparshëm se nuk do të bëjë pjesë në zgjedhje, derisa të plotësohen deklaratat e saj, që janë: formimi i Asociacionit të Komunave me viktimat në Kosovë dhe viktimat e tyre. të gjitha njësive speciale të Kosovës nga veriu. Çështja e formimit të Asociacionit duhet të zgjidhet me Marrëveshjen drejt normalizimit, të gjithë nga BE-ja, të cilët kanë pranuar edhe Kosova, edhe Serbia.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka deklaruar 21 mars se “do të duhet të merremi me atë formulim sa i përket vetëm menaxhimit për komunitetin serb”. Vetëm menaxhimin për komunitetin serb në Kosovë është paraparë me Marrëveshjen drejt normalizimit, por ende nuk dihet se çfarë do të bëhet fjalë.
Për Asociacionin, ndërkaq, Kosova dhe Serbia janë pajtuar në vitin 2013. Ai parasheh që serbët e Kosovës të kenë “juridiksion të plotë” në fusha të caktuara, si: planifikimi hapësinor, shëndetësia, arsimi, zhvillimi ekonomik e kështu me radhë. Kurti, në disa raste, ka përsëritur se Kosova nuk mund të lejojë formimin e asociacioneve njëetnike, sepse, sipas tij, të tillat rrezikojnë funksionalitetin e shtetit.
A është opsion marrëveshja mes Qeverisë së Kosovës dhe Listës Serbe?
Violeta Haxholli shpreh shqetësimin e saj se Lista Serbe sërish nuk dëshiron të marrë pjesë në zgjedhje dhe shton se autoritetet e Kosovës “duhet urgjentisht të krijojnë komunikim me të”. Ajo vlerëson se Lista Serbe “po i bojkoton zgjedhjet për arsye politike” dhe se, në këtë kontekst, e vetmja zgjidhje është marrëveshja politike.
“Pa dhoman e saj [Listës Serbe], vendimet nuk kanë asnjë kuptim. Lista Serbe ka fituar e votave të komunitetit serb në Kosovë dhe komuniteti serb duhet të ketë si opsion për ta votuar,”- thotë Haxholli.
Lista Serbe ka fituar më shumë se 90 për qind të votave në proceset e mëparshme zgjedhore, por, në vitin 2021, BE-ja ka vlerësuar se kjo parti e ka “monopolizuar” jetën politike të serbëve të Kosovës. REL- iuua Qeverisë së Kosovës me pyetjet se një po negociata politike për çështjet e Serbisë në zgjedhjet e fundit dhe nëse ato opsione, por, deri në publikimin e tekstit, përgjigjet./REL
