Një përshkallëzim dominues karshi përshkallëzimeve të mëparshëm”, kështu është shprehur Gabriel Escobar për situatën në veri të Kosovës. Escobar është një diplomat amerikan i ngarkuar për të ndihmuar BE-në për të qetësuar marrëdhëniet midis Serbisë dhe Kosovës, një republikë me nën 2 milionë banorë të cilën shumica e botës perëndimore e njeh si një vend të pavarur, por që Serbia ende e konsideron tokën e saj.
Më 14 qershor tre policë të Kosovës u arrestuan nga policia serbe, ndonëse të dyja palët kundërshtojnë se në cilën anë të kufirit ishin ata. Më 26 qershor ata u liruan. Por kjo e fundit nga shumë kriza Kosovë-Serbi vazhdon.
Policia e Kosovës ka arrestuar serbët vendas të cilët, thonë ata, kanë sulmuar paqeruajtësit e NATO-s (KFOR) dhe gazetarët. Policia gjithashtu pretendon se ka gjetur një depo të madhe armësh në pjesën veriore të Kosovës, ku shumica e njerëzve janë serbë etnikë. Shqiptarët etnikë janë një shumicë e madhe gjetiu. Diplomatët amerikanë dhe të BE-së po luftojnë krizën, nga frika se një incident tjetër i dhunshëm mund të shpërthejë në një konflikt më të madh.
Nëntorin e shkuar serbët e Kosovës dhanë dorëheqje nga institucionet e vendit, përfshirë policinë. Zgjedhjet në veriun e populluar nga serbët për të zëvendësuar kryetarët e komunave që kishin dhënë dorëheqjen u bojkotuan nga serbët, kështu që shqiptarët etnikë u zgjodhën në vend të tyre, shpesh vetëm nga një pjesë e vogël e votuesve. Kur kryebashkiakët e rinj u përpoqën të hynin në zyrat e tyre në maj, serbët vendas protestuan dhe një turmë sulmoi paqeruajtësit e NATO-s duke u përpjekur të mbante demonstruesit prapa. Qeveria serbe në Beograd deri më tani kishte mbajtur nën kontroll grupet paraushtarake-kriminale serbe në veri të Kosovës, por kohët e fundit është dukur më pak aktive për ta bërë këtë.
Escobar dhe Miroslav Lajçak, negociatori i BE-së, kishin arritur një përparim në pranverë duke siguruar një marrëveshje për zbatimin e një plani ku Serbia do ta trajtonte Kosovën si një shtet në gjithçka, përveç emrit. Në këmbim, pakicës së vogël serbe të Kosovës do t’i jepej një formë autonomie, e cila u ishte premtuar në një marrëveshje të mëparshme, në 2013.
Por Serbia e theu marrëveshjen e re duke u përpjekur të bllokojë anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës. Amerika dhe BE-ja më pas i kërkuan Albin Kurtit, kryeministrit të Kosovës, që të mos i instalonte fizikisht kryetarët e komunave veriore shqiptare etnike në bashkitë e tyre. E bëri gjithsesi. I mbështetur nga policë shqiptarë etnikë, ai po ndryshon status quo-në e 20 viteve të fundit, duke alarmuar serbët e Kosovës. Një ish i burgosur politik në Serbi, Kurti ka zbuluar se të luash topin e fortë jep dividentë.
Pushtimi rus i Ukrainës po ndryshon peizazhin politik. Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, edhe pse nuk pranon t’i bashkohet sanksioneve kundër Rusisë, po i lejon kompanitë serbe të dërgojnë armë në Ukrainë. Ambasadori i Amerikës në Serbi e lavdëron atë si një “partner më të mirë dhe më të mirë”. Pra, është Kurti ai që po e merr fajin.
Një diplomat thotë se dyshon se Kurti ka gjasa të mbajë premtimin e tij për autonomi për serbët e Kosovës dhe sugjeron se kriza në veri mund ta ndihmojë atë të maskojë faktin se ai ka dështuar të përmbushë shumë nga premtimet e tij diku tjetër. Problemet në Kosovë mund të jenë gjithashtu një shpërqendrim i mirëpritur për Vuçiç, pasi ai përballet me demonstrata në shtëpi.
Për 30 vjet Amerika ka qenë mirëbërësi më i madh i shqiptarëve të Kosovës. Në vitin 1999, një ndërhyrje e NATO-s e udhëhequr nga Amerika i dha fund sundimit serb në Kosovë. Tani jo vetëm amerikanët kanë dalë kundër Kurti, por edhe Edi Rama, kryeministri i Shqipërisë fqinje. Kurti është i pashqetësuar. Amerika dhe BE-ja kanë filluar të vendosin sanksione ndaj Kosovës, por jo ndaj Serbisë. Nuk ka fund të kësaj krize në horizont. Dhe kërcënimi i dhunës në një shkallë më të gjerë është real./Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist
