TIRANË– Normat e interesit të instrumenteve të borxhit të brendshëm publik në 2022 u rritën për herë pas 13 vjetësh. Sipas të dhënave nga Ministria e Financave dhe Ekonomisë, yield-i mesatar për të gjitha letrat me vlerë të borxhit u rrit në 4.05%, nga 3.53% që kishte qenë në fund të vitit 2021. Yield-i mesatar i borxhit shënoi rritje për herë të parë që nga viti 2009, ndërsa vlera e tij ishte më e larta që prej vitit 2018. Duke përjashtuar portofolin e bonove të financuar nga Banka e Shqipërisë, yield-i mesatar ka arritur në 4.16%, nga 3.71% që kishte qenë në fund të vitit të kaluar.
Inflacioni i lartë dhe rritja e shpejtë e normës bazë të interesit nga 0.5% në 2.75% kanë sjellë rritje të shpejtë të yield-eve të bonove dhe obligacioneve gjatë vitit të kaluar. Rritja ishte sidomos e përqendruar në tremujorin e tretë dhe të katërt, kur edhe normalizimi i politikës monetare pati një ritëm më të shpejtë. Duke filluar nga muaji dhjetor, yield-et e bonove dhe obligacioneve kanë ndjekur një korrektim në rënie dhe rritja po përafrohet me nivelin e rritjes së normës bazë. Megjithëse tregu paraqitet më i stabilizuar, Banka e Shqipërisë ka paralajmëruar se do të vijojë rritjen e normës bazë të interesit edhe gjatë vitit 2023.
Kjo rritje pritet të reflektohet edhe në yield-et e instrumenteve të borxhit të qeverisë dhe gjasat janë që, në terma mesatarë, yield-et të vazhdojnë rritjen edhe për 2023. Për vitin 2022, buxheti shpenzoi 24.2 miliardë lekë për interesa të borxhit të brendshëm, shumë kjo 3% më e lartë krahasuar me vitin 2021. Ndërsa shpenzimet për interesa në buxhetin 2023 parashikohen në vlerën 60.9 miliardë lekëve, në rritje me 20% krahasuar me vitin 2022.
Ministria e Financave ka parashikuar për vitin e ardhshëm një fond kontigjence prej 4.9 miliardë lekësh për të mbuluar rreziqet e lidhura me rritjen e shpenzimeve të shërbimit të borxhit. Përveç rritjes së yield-it mesatar, borxhi i brendshëm është përballur me një ulje të kohëzgjatjes mesatare të maturimit. Në fund të vitit 2022, maturiteti mesatar zbriti në 780 ditë, nga 793 ditë që kishte qenë në fund të vitit 2021. Rënia ka ardhur sidomos për shkak të vështirësive për të realizuar shumat e planifikuara të huamarrjes nëpërmjet obligacioneve dhe zëvendësimit të tyre me huamarrje afatshkurtër nëpërmjet bonove të thesarit.
Letrat me vlerë të qeverisë ngelen instrumenti kryesor benchmark në tregun financiar shqiptar, ndaj interesat e ulëta ndikojnë në terma mesatarë edhe koston e huamarrjes për sektorin privat të ekonomisë. Borxhi publik në fund të vitit 2022 arriti vlerën e 1.379 trilionë lekëve, shumë që Ministria e Financave e vlerëson sa rreth 66.97% e Prodhimit të Brendshëm Bruto.
Vitin e kaluar, stoku i borxhi publik pësoi rënie në terma realë, me 6.19% pikë përqindje kundrejt PBB-së, por gjithashtu pësoi një rënie të lehtë edhe në vlerë nominale, për herë të parë që prej vitit 1955. Borxhi i emetuar në tregun e brendshëm vazhdon të dominojë strukturën e borxhit, me 53% të totalit./Monitor
