TIRANË- Ngrohja globale i referohet rritjes afatgjatë të temperaturës së sipërfaqes së Tokës, e vërejtur që nga periudha para-industriale (midis viteve 1850 dhe 1900) për shkak të aktiviteteve të njeriut, kryesisht djegia e karburantit fosile, e cila rrit nivelet e gazit serrë që bllokon nxehtësinë në atmosferën e Tokës.
Së bashku me ndryshimet klimatike, që dhe ato janë nxitur nga aktivitetet e njeriut, ato janë kthyer në një nga shqetësimet më të mëdha globale, duke krijuar dhe përçarje mes fuqive të mëdha që janë në dilemë se nga çfarë duhet të heqin dorë për hir të qëndrueshmërisë afatgjatë të globit.
Studimet vlerësojnë se ndryshimi i klimës mund të dëmtojë rreth 4% të prodhimit vjetor ekonomik global deri në vitin 2050, si dhe të godasë në mënyrë shpërpjesëtimore shumë vende të varfra të botës. Edhe në Shqipëri efektet e ndryshimeve klimatike kanë filluar të ndihen tashmë, duke “trazuar” ekosistemet.
Të dhënat zyrtare nga Instituti i Gjeoshkencës tregojnë se temperaturat mesatare vjetore në vitin e fundit shënuan rritje +1.8 Gradë Celsius, ndërkohë që sasia vjetore e reshjeve në formë dëbore dhe shiu, në dy dekadat e fundit, ka pësuar rënie prej rreth 20%.
Ndikimi më i ndjeshëm dhe direkt është në sektorin e prodhimit të energjisë elektrike, në vendin që ka një varësi të lartë nga burimet hidrike dhe po ecën shumë ngadalë në diversifikimin e sektorit.
Bujqësia është sektori tjetër që po preket nga çrregullimi i regjimit termik, veçanërisht në zonat e ulëta gjatë përmbytjeve, apo në zonat mbi ujë në periudhën e nxehtë.
Kushtet e reja të mjedisit po ndikojnë në hartën e shpërndarjes së kulturave bujqësore si të agrumeve, ullirit, pjeshkës, luleshtrydhes, apo dhe serrave me ngrohje diellore.
Ndryshimet klimatike, po sjellin efekte negative në industrinë e verës, duke vënë në pikëpyetje të ardhmen e prodhimit të saj. Klima po prek dhe turizmin, sidomos atë dimëror.
Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN), në një studim të fundit, vuri në dukje se ndryshimet klimatike po rrisin ekspozimin e Shqipërisë ndaj fatkeqësive natyrore, duke rritur frekuencën e përmbytjeve, zjarreve të shpeshta në pyje, etj., duke krijuar dëme me rreth 1.3% të PBB-së dhe prek rreth 5000 në 100.000 banorë.
FMN rekomandon se Shqipëria duhet të gjenerojë të ardhura shtesë për të përmbushur nevojat për investime ndaj ndikimeve të klimës.
Ngrohja globale dhe ndryshimet klimatike janë zhvillime komplekse, që janë krijuar për dekada me radhë dhe do të duan kohë të adresohen (nëse do të arrijnë të adresohen ndonjëherë).
Shqipëria, praktikisht do të duhet të vuajë pasojat dhe të përpiqet të minimizojë efektet e të marrë masat për t’u përballur me sfidat që i rezervon e ardhmja.
Ajo që të gjithë, sidomos politikëbërësit, kanë në dorë është të tregohemi të kujdesshëm me mjedisin dhe ambientin. Tri dekada tranzicion duket se nuk mjaftuan për të mësuar nga gabimet e të shkuarës.
Zhvillimi kaotik i pas viteve ’90 i dha një goditje të fortë mjedisit, përmes prerjes së pyjeve, ndërtimeve pa kriter në lumenj e bregdet, që përshpejtuan erozionin e tokës.
Ndërtimet po vijojnë, sidomos në kryeqytet, duke e kthyer gradualisht Tiranën në një ambient të pajetueshëm, me hapësirat që sa vijnë e ngushtohen, duke ndikuar në cilësinë e ajrit.
Ndotja është një tjetër problem i madh që sërish nuk po arrin të adresohet, madje po përkeqësohet e ndikuar nga dy faktorë kryesorë, së pari ndërtimet dhe së dyti automjetet e vjetra.
Ndryshe nga Europa që po i heq gradualisht automjetet që shkaktojnë ndotje të lartë, Shqipëria vijon të jetë varreza e makinave të Europës, me shumë prej tyre, që lëshojnë tym të zi.
Zgjidhja për plehrat fillon nga fundi, duke shpenzuar mbi 400 milionë euro nga buxheti për të rritur kapacitetet për djegien (incenerimin) në projekte që tashmë janë vërtetuar që janë tërësisht korruptive.
Është e vërtetë që Shqipëria është e vogël përballë sfidës madhore të ndryshimeve klimatike, por nuk mund të vazhdojmë të pranojmë keqpërdorimin që vijon t’i bëhet si burimeve natyrore, hapësirave, mungesës së vëmendjes ndaj faktorëve që nxisin ndotjen apo që theksojnë pasojat negative të ndryshimeve klmatike.
Të gjitha këto i kemi në dorë dhe duhet të fillojmë t’i mirëmenaxhojmë seriozisht si hapi më i rëndësishëm për të zbutur pasojat e pandalshme të ndryshimeve klimatike./Monitor
